جرایم پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان

با توجه به اینکه اطلاعات سامانه مودیان مبنای ماليات بر ارزش افزوده قرار خواهد گرفت، ساختار اجرایی قانون دائمی ماليات بر ارزش افزوده به‌عنوان اصول الزامی در طراحی سامانه مودیان رعایت شده است. به بیانی ساده، خروجی قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مبنایی برای اخذ مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود؛ هرچند که این بانک اطلاعاتی به‌طور مستقیم درخصوص تشخیص مالیات عملکرد نیز کمک خواهد کرد و ارسال صورت حساب‌های الکترونیکی به منزله ثبت و ارائه گزارش صورت معاملات فصلی طبق ماده 169 است. در نتیجه از این پس، مؤدیان تکلیفی نسبت به ارسال صورت معاملات فصلی نخواهند داشت. با این دیدگاه یا مقدمه، ابتدا در نظر داشته باشید که طبق این قانون ،10% هر فروش به‌عنوان جریمه و درنهایت حداکثر تا 50% جرائم مقرر در این قانون امکان بخشودگی دارند که شرایط سخت‌گیرانه‌ای را در ذهن متصور می‌نماید. در ادامه این نوشتار شما با زوایای قوانین صادره در خصوص جرایم پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان به طور کامل آشنا خواهید شد؛ در ابتدا به این موضوع می‌پردازیم که طبق بیان صریح قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، مبنای این قانون بر عدم نیاز به ارائه اسناد و مدارک و دفاتر قانونی است؛ درحالی‌که در جای‌جای این قانون همچون گذشته اسناد و مدارک قانونی در رسیدگی‌های میدانی و دفاع مالیاتی کاربرد دارند.

در صورت نیاز به مشاوره در خصوص نحوه رسیدگی به پرونده‌های مطرح در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی به نوشتار مربوطه در خصوص دادرسی مالیاتی(لینک مرتبط) مراجعه بفرمائید.

جریمه عدم ثبت نام در سامانه مودیان

جریمه عدم ثبت نام در سامانه مودیان یا عدم استفاده از پایانه های فروشگاهی، عدم استفاده از حافظه مالیاتی، شناسه یکتای مالیاتی، استفاده از حافظه مالیاتی دیگر مؤدیان یا اجازه استفاده از حافظه مالیاتی شما توسط دیگران، مشمول 10% نسبت به مبلغِ فروشِ صورت‌گرفته است. البته در قانون، عدد 2 میلیون تومان و هرکدام بیشتر باشد، نیز استفاده شده که عملاً برای رعایت اصول نوشتار قانون در ایران آورده شده است و با توجه به تورم موجود، مبلغ 2 میلیون تومان هیچ‌گونه وجاهت اجرایی ندارد.

اما شاید مهم‌تر از 10% جریمه نسبت به مبلغ فروش، محرومیت از تمام مشوق‌های قانونی، از جمله نرخ صفر مالیاتی برای واحدهای دارای مجوز مربوطه و در آخر عدم بهره‌مندی از معافیت مالیات بر درآمد مشاغل موضوع ماده 101 قانون مالیات‌های مستقیم (به مبلغ ۴۷۵،۰۰۰،۰۰۰ريال) است.

علاوه بر موارد مذکور، مؤدیان باید بند الف ماده 36 قانون مالیات بر ارزش افزوده را نیز در نظر داشته باشند. به واسطه‌ی عدم ثبت نام در سامانه مودیان، عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده (با توجه به عدم کارایی سامانه یا دلایل دیگر) مشمول دو برابر مالیات و ارزش افزوده پرداختی به انضمام جریمه 10%ی فوق‌الذکر است.

عدم معرفی حسابهای بانکی تجاری

طبق بند پ ماده 22 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان (فصل پنجم، ضمانت‌های اجرایی) عدم معرفی حسابهای بانکی تجاری، موجبات تعلق 10% جریمه نسبت به عملکرد حساب بانکی را شامل می‌شود. هرچند که در بند پ ماده 22 ذکر شده است: 10% مجموع فروش و از طرفی دیوان عدالت اداری نیز طی دادنامه‌ای اعلام داشته است که گردش حسابهای بانکی به منزله درآمد مؤدیان نمی‌باشد. اما در زمانی که شما حساب بانکی را کتمان کنید و سازمان امور مالیاتی با توجه به بانکی اطلاعاتی (با معاونت بانک مرکزی ج.ا.ا و گزارش سایر مؤدیان)، طی ابلاغیه‌ای از شما دعوت کند و خواستار شفافیت حساب مذکور ‌گردد، در صورت ابهام قابل‌توجه، مراتب کتمان درآمد را برای شما لحاظ خواهد کرد.

جریمه عدم ارائه صورت حساب فروش

عدم ارائه صورت حساب فروش به صورت چاپی به خریدار یا مخدوش کردن صورت حساب معادل 2% مبلغ صورت حساب مشمول جریمه بند تطبق ماده 22 قانون پایانه های فروشگاهی می‌گردد. این در حالی است که سامانه مودیان ادعایی بر حذف اسناد و مدارک کاغذی دارد و مؤدیان به‌کرات این سؤال را می‌پرسند که آیا با وجود صورت حسابهای الکترونیکی الزامی به صورت حسابهای چاپی با شماره ملخی داریم؟ جواب این سؤال را در قسمت‌های مختلف این نوشتار از زوایای مختلف بررسی می‌کنیم. با توجه به قانون تجارت که پایه و اساس قانون مالیات است، فعالان اقتصادی (تاجر) الزام به اسناد و مدارک کاغذی و دفاتر قانونی دارند.

صورت حساب شمس چیست؟

صورت حساب شمس، مخفف صورت حساب دارای شماره مالیاتی سازمان است. این صورت حساب (به صورت دستی) جایگزینی برای شرایطی همچون حوادث غیر مترقبه و نقص فنی می‌باشد. اما چنانچه بعد از رفع موانع مربوطه، مؤدیان همچنان از صورت‌ حساب شمس استفاده نمایند، مشمول جریمه 1% نسبت به مبلغ فروش می‌شوند.

جریمه عدم ارسال صورت حساب شمس به صورت الکترونیکی

در قانون پایانه های فروشگاهی درخصوص جریمه عدم ارسال صورت حساب شمس به صورت الکترونیکی بعد از رفع موانع از جمله نقص فنی ذکر شده است که در صورت عدم رعایت قانون، مشمول جرائم ماده 22 این قانون می‌گردد. لازم به ذکر است، منظور از جرائم ماده 22 بند ث این ماده است؛ چراکه صورت حساب شمس در دستورالعمل اصلاحی ماده 12 به شماره 34/1401/200 به تاریخ 10/06/1401 طرح شده و در ماده 22 نیز موارد عدم اجرای ماده 12 از جانب مؤدیان را صرفاً مشمول 1% جریمه بر میزان فروش (موارد نقض قانون) نموده است.

جریمه تعطیلی واحد اقتصادی

در صورت تعطیلی موقت یا دائم یا انحلال واحد تجاری، چنانچه مؤدی تعطیلی واحد اقتصادی را در سامانه مودیان گزارش نکند، طبق بند ث ماده 22 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان (فصل پنجم، ضمانت‌های اجرایی) مؤدی مشمول 1% (یک درصد) جریمه مبلغ فروش گزارش‌نشده می‌گردد. اما چنانچه مؤدی فروش یا ارائه خدماتی نداشته باشد، آیا علی‌رغم تصریح الزام‌آور ماده 13 مبنی و گزارش تعطیلی واحد تجاری در سامانه مودیان همچنان مؤدی مشمول جریمه می‌گردد؟ جواب این سؤال را باید در نقص قانون جست‌وجو کرد که هیچ‌گونه وجه التزام یا مجازاتی بر الزام به اجرای ماده 13 ندارد.

• همین ایراد درخصوص تغییر شغل یا محل فعالیت یا تغییرات مالکیتی در ماده 14 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان نیز صادق است که از طرفی گزارشگری در سامانه یک الزام است و از طرفی هیچ‌گونه وجه التزامی در صورت عدم رعایت قانون برای مؤدیان تعیین نشده است.

شرایط بخشودگی جرایم سامانه مودیان

درخصوص بخشودگی جرایم سامانه مودیان، طبق تبصره 2 ماده 22 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، فصل پنجم (ضمانت های اجرایی ) ذکر شده است: سازمان امور مالیاتی اجازه ندارد بیشتر از 50% جریمه‌های موضوع ماده 22 را منوط به ماده 191 مورد بخشودگی واقع کند. (متن ماده 191 قانون مالیات‌های مستقیم: تمام یا قسمتی از جرایم مقرر در این قانون بنا به درخواست مؤدی با توجه به دلایل ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام‌ تکالیف مقرر و با درنظرگرفتن سوابق مالیاتی و خوش‌حسابی مؤدی به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی کشور، قابل‌بخشوده‌شدن‌ است.)

• با توجه به اهمیت قانون پایانه‌ های فروشگاهی و سامانه مودیان طبق آخرین بخشنامه بخشودگی جرائم(لینک مرتبط) به شماره د/200/313 به تاریخ 1402/01/07 جناب آقای داوود منظور قید کرده است، مؤدیانی که بر اساس فراخوان‌های انجام شده نسبت به صدور صورت حسابهای الکترونیکی اقدام ننمایند، مشمول تفویض اختیار در خصوص بخشودگی جرایم مالیاتی نخواهند شد.

مشوق های استفاده از سامانه مودیان

طبق ماده 17 (فصل چهارم، تشویق‌ها و تسهیلات) سازمان امور مالیاتی موظف است تا 5 سال اول بعد از استقرار سامانه مودیان، سالیانه 24 میلیون تومان (به‌ازای هر فصل 6 میلیون تومان) به‌عنوان اعتبار مالیاتی ارزش افزوده و در صورت عدم مشمولیت ارزش افزوده به‌عنوان پیش‌پرداخت مالیات عملکرد همان سال مؤدیان در نظر بگیرد.

از طرفی طبق ماده 18 همین قانون برای مصرف‌کنندگان نهایی نیز در صورت استفاده از پایانه‌ های فروشگاهی، از هر ده صورت حساب صادرشده توسط پایانه های فروشگاهی، یک مورد را به قید قرعه انتخاب کند و دوبرابر مالیات بر ارزش افزوده‌ی پرداخت‌شده را به حساب خریدار عودت نماید.

نویسنده

 علی مولایی