طبق بند 7 استاندارد شماره 4 حسابداری ایران تحت عنوان ذخیره در حسابداری ، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی تعریف میکند ذخیره نوعی بدهی است که زمان تسویه و یا تعیین مبلغ آن توأم با ابهام نسبتاً قابل توجه است، اما اگر ذخیره در حسابداری نوعی بدهی است این سوال مطرح میشود که چرا از حسابهای پرداختی یا حساب بستانکاران استفاده نمیکنیم؟ پاسخ این سوال را در یک مثال برای شما تشریح میکنم:
فرض کنید شما کارمندی دارید که مکلف هستید سالیانه سنوات پایان خدمت ایشان را به عنوان هزینه قابل قبول شناسایی کنید، اما شما مطمئن نیستید که تا به دلایل بسیار زیادی ایشان تا چه تاریخی امکان همکاری با شما را دارد، در نتیجه زمان ترک کار، بازنشستگی زودتر از موعد یا حوادث غیرمترقبه باعث میشود نتوانید رقم پایان خدمت ایشان را به درستی محاسبه کنید،
متقابلا زمان ترک کار ایشان باعث میشود مبلغ سنوات پایان خدمت ایشان نیز با ابهام قابل توجهی روبهرو باشد،
با توجه به این مثال شما از حسابی تحت عنوان ذخیره استفاده میکنید، چرا که مبلغ مزایای پایان خدمت و زمان تصفیه ایشان با ابهام قابل توجهی روبهرو است،
اما در خصوص حسابهای پرداختی مبلغ سند و تاریخ سند کاملا مشخص است،
موسسه حسابداری دادیس قصد در این نوشتار ذخایر در حسابداری و تفاوتشان با اندوخته را به صورت کامل برای شما تشریح میکند تا به عنوان یک رفرنس از آن بهره بگیرید.
مقالات مرتبط: خدمات حسابداری در تهران
ذخیره در حسابداری به چه معناست؟
اما ذخیره در حسابداری به چه معناست؟ ،همانطور که در پاراگراف بالا عنوان کردیم ذخیره نوعی بدهی است که زمان پرداخت و مبلغ آن با ابهام قابل توجهی روبهرو است، با یک مثال به تشریح این موضوع میپردازم،
فرض کنید که شما کالایی فروختید و ضمانت خدمات پس از فروش دارید، اما زمان مراجعه مشتری میزان خسارت برای شما ابهام قابل توجهی دارد، بر همین اساس به اتکای تجربهای که دارید درصدی از فروش را به عنوان ذخیره گارانتی مشخص میکنید (در ادامه مثالی در خصوص ذخیره گارانتی خواهیم داشت)، اینجا برای شما محرز شد که به واسطه ابهام در مبلغ و زمان تعهد در مقایسه با اسناد پرداختی که زمان و مبلغ پرداخت آن کاملا مشخص است از یک حساب با ماهیت بدهی تحت عنوان ذخیره استفاده میکنیم.
انواع ذخایر در حسابداری
انواع ذخایر در حسابداری شامل موارد زیر است:
- ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
- ذخیره گارانتی
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
- ذخیره مالیات
- ذخیره مرخصی کارکنان
- ذخیره طرح دعاوی
ذخیره گارانتی
در ذخیره گارانتی شرکت تعهدی مبتنی بر یک قرارداد داده است که زمان انجام هزینه، پرداخت بدهی ناشی از تعهدات و مبلغ ناشی از تعمیرات محصول فروش رفته یا خدمات ارائه شده با ابهام قابل توجهی روبهرو است، فلذا با یک برآورد از صنعت مشابه، تجربیات کارفرما یا طرح تولید محصول مبلغی از فروش را به عنوان ذخیره در نظر میگیرد.
با یک مثال جامع برای ذخیره گارانتی سعی میکنیم تا مفهوم حساب ذخیره در حسابداری را برای شما تشریح کنیم اما اگر در زمان حل این مثال با ابهامی روبهرو شدید میتوانید در ذیل این نوشتار سوال خود را ثبت کنید تا پاسخگوی شما باشیم.
توجه داشته باشید، یک موسسه حسابداری در تهران امروز باید برای خدمات خود ذخیره گارانتی در نظر بگیرد تا همواره موجبات رضایتمندی شما را فراهم کند.
مقالات مرتبط: مشاور مالیاتی کیست؟
مثال ذخیره گارانتی
(اگر در زمان حل این مثال با ابهامی روبهرو شدید میتوانید در ذیل این نوشتار سوال خود را ثبت کنید تا پاسخگوی شما باشیم) در مثال ذخیره گارانتی شرکتی محصولات خود را از تاریخ فروش برای مدت دو سال تامین می کند. براساس تجربه 2% از فروشها در سال اول و 3% دیگر فروش ها در سال دوم به شرکت برگشت داده میشود فروش شرکت برای سال اول 1000 ریال و برای سال دوم 1400 ریال بوده است. به طور متوسط محصولات برگشتی نیازمند تعمیراتی معادل 30% مبلغ فروششان هستند. در سال اول مبلغ 12 ریال و در سال دوم مبلغ 25 ریال از محصولات فروخته شده به شرکت برگشت داده شد؛ مطلوبت ثبتهای ذخیره در حسابداری برای سالهای اول و دوم، اما قبل از بررسی مثال ذخیره گارانتی در حسابداری به تعریف بدهی و ذخیره با توجه به سوالهای زیر توجه داشته باشید:
- در این مثال شرط تعهد وجود دارد؟ بله طبق قرارداد گارانتی ایجاد حق میکند برای مشتریان،
- آیا تعهد فعلی است؟ بله فروشها اتفاق افتاده است و هر لحظه ممکن است محصولات به شرکت عودت شوند،
- آیا تعهد ناشی از رویداد گذشته است؟ بله مربوط به فروشهایی می باشد که در گذشته اتفاق افتاده است،
- آیا شما در آینده مجبور هستید منافع را به دیگران انتقال بدهید؟ بله در خصوص مخارج تعمیرات،
- آیا مبلغ و سررسید با قطعیت مشخص است؟ خیر پس ذخیره میگیریم براش که خود ذخیره نوعی بدهی است اما لازمه که بتونیم براش اندازهگیری قابل اتکایی بتونیم داشته باشیم.
| سال اول | سال دوم | ||
| ابتدای سال | انتهای سال | ابتدای سال | انتهای سال |
| 500 عدد | 500 عدد | 700 عدد | 700 عدد |
در این مثال مانده اول دوره نداریم، اما مانده پایان دوره داریم، اما سال دوم هم مانده اول دوره داریم هم مانده پایان دوره داریم، در نتیجه بابت فروشهایی که در ابتدای دوره داریم برگشتی ها طی سال اول اتفاق افتاده است، در نتیجه صرفا برای سال دوم ذخیره شناسایی میکنیم.
*5003%*30%= 4.5 مبلغ ذخیره شناسایی شده برای 500 تا فروش در ابتدای سال
500*(2%+3%)*30%=7.5
مبلغ ذخیره شناسایی شده برای 500 تا فروش در انتهای سال که شامل برگشتی برای 2 سال پیش رو میباشد، در پایان سال اول ثبت می زنیم.
نقد و بانک (بدهکار) 1.000 ريال
فروش (بستانکار) 1.000 ريال
بهای تمام شده کالای فروش رفته (بدهکار)
موجودی مواد و کالا ( بستانکار)
هزینه گارانتی 3%*12 (بدهکار) (شامل 12 عدد از کالای برگشتی در سال اول بر اساس صورت مسئله است)
نقد و بانک 3%* 12 (بستانکار)
هزینه گارانتی (بدهکار) 12 ( شامل مجموع 4.5+7.5 محاسبات بالا است)
ذخیره گارانتی (بستانکار) 12 ( شامل مجموع 4.5+7.5 محاسبات بالا است)
ثبت های حسابداری سال دوم
25*3%=7.5
نقد و بانک 1400 (بدهکار)
فروش 1400 (بستانکار)
بهای تمام شده کالای فروش رفته (بدهکار)
موجودی مواد و کالا (بستانکار)
هزینه گارانتی (بدهکار) 7.5 ريال
نقد و بانک (بستانکار) 7.5 ريال
توجه داشته باشید که سال دوم ذخیره را در پایان سال دوم محاسبه و ثبت میکنیم.
500*0%= 0 فروشی که در اتبدای سال اول داشتیم 2 سال آن تمام شده و هیچ برگشتی دیگر نخواهیم داشت
500*3%*30% =4.5
700*3%*30% = 6.3
700* (3%+2%)*30% = 10.5
0+4.5+6.3+10.5= 21.3 ریال
ما در پایان سال دوم نیاز داریم تا مجموعه ذخیره ای که در حسابها داریم مبلغ 21.3 ريال به ما نشان بدهد، توجه داشته باشیم که ما به تفاوت ذخیره ای که در حسابها داریم با مبلغ نهایی ذخیره که باید شناسایی کنیم.
هزینه گارانتی (بدهکار) 9.3
ذخیره گارانتی (بستانکار) 9.3
| ذخیره گارانتی | |
| 12 | |
| ؟ | |
| 21/3 جمع کل | |
مقالات مرتبط: مشاور مالیاتی رایگان
ذخیره طرح دعاوی
شرکت ردبول ادعایی داشت که شما میتوانید با نوشیدن ردبول پرواز کنید و یک شهروند به تازگی در دادگاه خسارتی از شرکت ردبول دریافت کرده است مبنی بر اینکه من با نوشیدن انرژیزا های ردبول نتونستم پرواز کنم با این مثال قصد داشتم تشریح کنم هر موضوعی که در دادگاه علیه واحد تجاری و شخص شما مطرح بشود میتواند مبنایی بر ذخیره طرح دعاوی باشد این موضوع میتواند ناشی از یک قرارداد نیز باشد
با یک مثال جامع برای ذخیره طرح دعاوی سعی میکنیم تا مفهوم حساب ذخیره طرح دعاوی را برای شما تشریح کنیم اما اگر در زمان حل این مثال با ابهامی روبهرو شدید میتوانید در ذیل این نوشتار سوال خود را ثبت کنید تا پاسخگوی شما باشیم.
مثال ذخیره طرح دعاوی
در مثال ذخیره طرح دعاوی، اخیرا پرونده ای علیه شرکت در دادگاه اقامه شده است. با توجه به هر یک از مفروضات زیر نحوه برخورد مناسب را تشریح کنید
فرض اول به اعتقاد مشاوران حقوقی شرکت احتمال محکومیت در دادگاه اندک است.
فرض دوم به اعتقاد مشاوران حقوقی شرکت احتمال محکومیت در دادگاه بستگی به روند رسیدگی پرونده در روز محاکمه دارد.
فرض سوم مشاوران حقوقی شرکت با بررسی 50 پرونده مشابه دریافتند که تعداد 20 پرونده به جریمه ای معادل 100 ریال و 10 پرونده به جریمه ای معادل 150 ریال و 15 پرونده دیگر به جریمه ای معادل 180 ریال محکوم شده اند. مابقی محکومیت نداشته اند.
پاسخ:
در فرض اول بدهی شناسایی نمیشود و نیازی هم به افشا نداریم
نیازی به افشا ندارید، بدهی قطعی نیست، اما بدهی ممکن است ایجاد شود در نتیجه در صورت های مالی افشا میکنیم
در فرض سوم اندازه گیری بدهی قابل اتکا است و برای بدست آوردن جواب از امید ریاضی استفاده میکنیم
| امید ریاضی | مبلغ جریمهها | نسبت پروندهها | تعداد پروندهها |
| 40 | 100 | 0/4 | 20 |
| 30 | 150 | 0/2 | 10 |
| 54 | 180 | 0/3 | 15 |
| 0 | 0 | 0/1 | 5 |
| 124 جمع کل | 50 جمع کل |
در تاریخ 12/29 سال اول ثبت میزنیم:
خلاصه سود و زیان (بدهکار) 124
ذخیره طرح دعاوی (بستانکار) 124
در تاریخ 12/29 سال دوم فرض بر این است که بدهی به صورت قطعی در دادگاه شناسایی شده است و مبلغ 6 ريال بیشتر از ذخیره ای بوده است که ما شناسای کردیم، در این صورت ثبت میزنیم:
ذخیره (بدهکار) 124
زیان (بدهکار) 6
نقد و بانک (بستانکار) 130
در تاریخ 12/29 سال دوم فرض دوم بر این است که بدهی به صورت قطعی در دادگاه شناسایی شده است و رای دادگاه مبلغ 10 ريال کمتر از ذخیره ای که ما شناسای کردیم، در این صورت ثبت میزنیم:
ذخیره (بدهکار) 124
نقد و بانک (بستانکار) 114
سود (بستانکار) 10
نکته:
تعدیلات سنواتی در شرایطی کاربرد دارد که ما اشتباه کرده باشیم یا تغییر رویه داشته باشیم، در صورتی که اشتباه در برآورد و محاسبات نداشته باشیم فقط از سود و زیان استفاده میکنیم.
انواع اندوخته در حسابداری
“طبق ماده 140 لایحه اصلاحی قانون تجارت شرکتها مکلف هستند هر سال 5% از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی موضوع نماید. همین که اندوخته قانونی به 10% سرمایه شرکت رسید موضوع کردن آن اختیاری است و در صورتی که سرمایه شرکت افزایش یابد کسر یک بیستم مذکور ادامه خواهد یافت تا وقتی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه بالغ گردد.”
اندوخته اختیاری
همانطور که گفته شد شما زمانی مجاز هستید از اندوخته احتیاطی استفاده کنید که حد نصاب قانونی را رعایت کرده باشید و حداقل 10% سرمایه را به عنوان اندوخته قانونی در ترازنامه رعایت کرده باشید، و مازاد بر آن به اختیار هیئت مدیره میتوانید از اندوخته اختیاری بهره بگیرید.
اندوخته اجباری
شما تا میزان 10% از سرمایه ثبت شده شرکت را مکلف هستید سالیانه در حسابی تحت عنوان اندوخته اجباری یا اندوخته قانونی مکلف هستید در نظر بگیرید برای حصول 10% مبلغ سرمایه تحت عنوان اندوخته اجباری شما مکلف هستید سالیانه 5% از سود خالص را به این حساب اختصاص بدهید تا به مبلغ مذکور برسید، اگر شرکت در این حدفاصل سرمایه خود را افزایش بدهد، شما مکلف هستید تا مجموع 10% سرمایه ثبت شده شرکت را مجددا ذخیره در نظر بگیرید.
مقالات مرتبط: مشاور مالیاتی در میرداماد
تفاوت ذخیره و اندوخته در حسابداری
ساده ترین توضیح در خصوص تفاوت ذخیره و اندوخته در حسابداری طبقه بندی این دو حساب ترازنامهای است، ذخیره در حسابداری یک بدهی با ماهیت بستانکاری و اندوخته زیر گروه حساب حقوق مالکانه (حقوق صاحبان سهام) میباشد، در نتیجه میتوان به نحوی عنوان کرد که اندوخته یک تحت عنوان دارایی یا سرمایه میباشد اما ماهیت حساب ذخیره کاهنده حساب دارایی و سرمایه است.
زمان تسویه ذخایر در حسابداری
زمان تسویه ذخایر در حسابداری آیندهای نامشخص میباشد اما عموما احتمال میرود در دوره مالی پیش رو موجب کاهش داراییها بشود.
پیشنهاد میشود برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص حساب ذخیره گارانتی به منابع دیگر هم مراجعه بفرمائید.
