نحوه ارسال و قوانین اظهارنامه اشخاص حقوقی

از آنجایی که ثبت اسناد مالی در مراجع حقوقی اهمیت و در عین حال پیامدهای زیادی دارد، از این رو، دقیقاً مشابه تمام فعالیت‌های ثبتی، اگر تکمیل و ثبت اظهارنامه‌ي اشخاص حقوقی به درستی انجام شود، می‌تواند برای ما مراتب رضایت و بهره‌وری هر چه بیشتر را فراهم آورد. اگر اظهارنامه در موعد مقرر ارسال نشود یا در ثبت و ابراز آن اشتباهی صورت گیرد، دقیقاً مشابه این است که شخصی ذیل برگه‌ای را به اشتباه امضا کند (طبق تبصره 2 ماده 210 ق م م مالیات ابرازی در اظهارنامه قطعی و در صورت عدم پرداخت از طرق عملیات اجرایی قابل وصول است) و این مهم برای وی خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد. مؤدیان یا فعالان اقتصادی در تشریح این سند مالی باید در نظر داشته باشند که اظهارنامه، سند مالی سالیانه آنهاست که آن را به صورت الکترونیکی تأيید و امضا می‌نمايند و در صورت کتمان، برداشت سازمان امور مالیاتی مبتنی بر رفتار مجرمانه‌ی آنهاست تا منجر به گمراهی سازمان امور مالیاتی بشود (جریمه‌ی کتمان، جزء جرائم غیر قابل بخشودگی است).

در صورت تمایل می توانید جهت دریافت مشاوره فوری و راهنمایی و همچنین بهره مندی از خدمات مالیاتی، درخواست خود را در بخش مشاوره مالیاتی کادر با تجربه و حرفه ای دادیس ثبت نمایید.

اشخاص حقوقی چه وظایفی دارند؟

اشخاص حقوقی موظف‌اند قبل از شروع سال مالي، دفاتر پلمپ را اخذ و با ارائه‌ی نامه‌ای به دبیرخانه‌ی سازمان امور مالیاتی، سیستم مکانیزه‌ی ثبت و ضبط اسناد مالی خود را به سازمان معرفی نمایند. در این صورت می‌توانند مجموع اسناد تجاری خود را در قالب یک سند مجموع، ماهیانه یک بار به دفتر روزنامه و تا 15 روز بعد از آن به دفتر کل منتقل نمایند و به ترتیب اظهارنامه‌ی مالیات حقوق(ماهیانه)، اظهارنامه‌ی ارزش افزوده (بعد از پایان هر فصل) و گزارش صورت معاملات فصلی و تا 4 ماه بعد از دوره‌ی مالی، اظهارنامه‌ی عملکرد خود را، شامل اطلاعات هویتی، ترازنامه، صورت‌حساب سود و زیان، موجودی مواد و کالا به‌همراه اطلاعات تکمیلي، به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند (و مالیات ابرازی خود را تا پایان مهلت ارسال اظهارنامه پرداخت نمایند). همچنین لازم است در زمان رسیدگی توسط ممیز مالیاتی، به منظور راستی‌آزمایی نسبت به اظهارات خود، اسناد و مدارک فروش یا خدمات و اسناد هزینه‌ای خود را همراه دفاتر قانونی، خدمت مسئول رسیدگی‌کننده عرضه نمایند.

چه اشخاصی مشمول مالیات بر درآمد هستند؟

با بررسی ماده یک قانون مالیات مستقیم، این نتیجه حاصل می‌شود تمام اشخاصی که در ایران ملکی دارند و هر شخص حقیقی مقیم ایران یا حقوقی که در ایران ثبت شده است، بابت درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران کسب می‌کنند و تمام اشخاص غیرایرانی بابت درآمدهایی که در ایران کسب می‌کنند، مشمول مالیات بر درآمد و ارائه‌ی اظهارنامه هستند.

آیا سود حاصل از فروش املاک تجاری یا مسکونی مشمول محاسبه مالیات بر درآمد می‌شود؟

درآمد مشمول مالیات و سود حاصل از فروش املاک فارغ از بهای تمام‌شده‌ی ملک در زمان خرید (عرصه و اعیان) و ارزش فروش آن در زمان معامله مبتنی بر ماده 59 قانون مالیات مستقیم، بر مبنای 5% ارزش معاملاتی نزدیک‌ترین محل مشابه (طبق جدولی که هر ساله توسط سازمان‌های ذی‌ربط تهیه و به سازمان ارائه می‌گردد) به طور مقطوع در زمان معامله مالیات آن محاسبه و دریافت می‌شود و از بابت سود حاصله، مالیات آن در اظهارنامه به طور مجدد مورد محاسبه قرار نمی‌گیرد؛ چراکه ماليات فروش املاك (مشابه سود بانکی و سود حاصل از فروش سهام) جزء مواردی است که مالیات آن مقطوع است و محاسبه مجدد نمی‌شود.

صاحبان املاک تجاری یا مسکونی که از این محل کسب درآمد می‌کنند، آیا نیازمند ارائه اظهارنامه مجزا هستند؟

در صورتی‌که صاحبان املاک اشخاص حقوقی باشند، می‌توانند اطلاعات کسب سود یا درآمد خود را در یک اظهارنامه توأمان با اظهارنامه‌ی عملکرد خود ارسال نمایند. ولی اگر صاحبان املاک، حقوقی نیستند و از این محل کسب درآمد می‌کنند، ملزم به ارائه‌ي اظهارنامه‌ي جداگانه‌ای برای درآمد کسب‌شده (با در نظر گرفتن معافیت‌های مربوطه) مي‌باشند.

خواننده گرامی؛

در صورت تمایل می توانید محتوای جامع و کامل مربوط به اظهارنامه اشخاص حقیقی را مطالعه نمایید.

اظهارنامه اصلاحی و اظهارنامه جایگزین چه تفاوتی به هم دارند؟

مؤدیان محترم تا پایان مهلت قانونی ارسال اظهارنامه می‌توانند به هر تعداد اظهارنامه‌ی جایگزین ثبت و ارسال نمایند؛ با این فرض که طبق متن صریح قانون مالیات‌های مستقیم، آخرین اظهارنامه‌ی جایگزین، ملاک رسیدگی قرار می‌گيرد، اما به این واسطه که اظهارنامه‌های قبلی در سامانه موجود است، در رسیدگی توسط ممیز مالیاتی باید مستندات و دلایل لازم براي تغییر اظهارنامه به ایشان ارائه گردد. البته مؤدیان محترم تا یک ماه بعد از مهلت ارسال اظهارنامه‌ي اصلی می‌توانند اظهارنامه‌ی اصلاحی ارسال نمایند، اما طبق تبصره ماده 226 قانون مالیات مستقیم، اظهارنامه‌ی اصلاحی صرفاً شامل اصلاح جمع عددی و تغییر طبقه‌بندی اطلاعات می‌شود که هیچ‌یک از این دو با توجه به الکترونیکی شدن سامانه به هيچ وجه توجیه‌پذیر نيست و طبق نظر مشاوران مالیاتی نیز ارسال اظهارنامه‌ی اصلاحی باعث حساسیت بیشتر مسئول رسیدگی‌کننده می‌شود.

آیا اشخاص حقوقی مقیم خارج از ایران که در ایران درآمد کسب می‌کنند، موظف به ارائه اظهارنامه هستند؟

اشخاص حقوقی مقیم خارج از ایران که در ایران کسب سود یا درآمد می‌کنند یا هر شخصی که با استفاده از فضای کسب و کار و محیطی ایران کسب درآمد می‌کند، باید اظهارنامه‌ای حاوی فعالیت‌های انجام‌شده ارسال نمایند و در صورتی که محل مشخصی برای فعالیت نداشته باشند، محل اظهار فعالیت شغلی شخص، تهران است و اگر شرکت، شعبه یا نمایندگی در ایران دارد، محل اظهار فعالیت‌های انتفاعی شخص، محل شعبه یا نمایندگی است.

وظایف مودیان یا اشخاص حقوقی و وظایف سازمان امور مالیاتی در قبال اشخاص حقوقی چیست ؟

در ارائه اظهارنامه با توجه به اینکه ارسال اظهارنامه‌ي اشخاص حقوقی در تیرماه مرسوم است، اما این امکان وجود دارد که دوره‌ي مالی اشخاص حقوقی، به طور مثال از 1 مهر ماه تا 31  شهریور ماه سال بعد باشد که در این صورت مؤدی محترم باید تا 4 ماه بعد از پایان شهریور ماه (30ام دی ماه)، اظهارنامه‌ی خود را به سازمان امور مالیاتی تسلیم و مالیات ابرازی خود را پرداخت نماید. اما با این فرض که دوره‌ي مالی اشخاص از فروردین 1399 تا پایان اسفند 99 باشد، تا پایان تیر ماه (که براي گزارش عملكرد 1398بر اساس مصوبات کرونا تغییر کرد) به تسلیم اظهارنامه‌ی عملکرد موظف‌اند. سازمان امور مالیاتی نیز موظف است تا پایان تیر ماه 1401 به اظهارنامه‌ی اشخاص رسیدگی و برگ تشخیص را صادر نماید و تا پایان مهر ماه 1401 فرصت ابلاغ برگ تشخیص به مؤدی را دارد و در صورت عدم رسیدگی و عدم ابلاغ برگ تشخیص، اظهارنامه‌ی مؤدی قطعی تلقی می‌شود و سازمان امور مالیات از نظر قانوني (به جز موارد کتمان شده تا 5 سال ) مجوز تغییر مالیات درج شده در اظهارنامه را ندارد.

آیا ارسال اظهارنامه از نظر سازمان امور مالیاتی از طریق پست هم قابل قبول است؟

مطابق ماده 178 قانون مالیات مستقیم در خصوص اظهارنامه یا سایر اسناد و مدارک که مؤدی موظف به ارائه به صورت الکترونیکی یا کتبی آن است، تاریخ دریافت توسط پست جمهوری اسلامی ایران، تاریخ تسلیم قانونی تلقی می‌گردد. البته به دلایل بسیار توصیه می‌شود ، حتماً اظهارنامه به صورت الکترونیکی ارسال شود (مگر در شرایطی که چاره‌ای نباشد)؛ چرا که در صورت ارسال پستی با توجه به حجم و مشغله‌ی پرسنل سازمان امور مالیاتی، این وظیفه به مسئول رسیدگی‌کننده‌ی پرونده مالیاتی شما محول می‌شود.

اشخاص حقوقی برای دوره عملکرد سال 1399 از چه تخفیفاتی بهره‌مند می‌شوند؟

با توجه به تبصره 6 ماده 105، شرکت‌های تعاونی مشمول 25% تخفیف می‌شوند و طبق تبصره 7 این ماده، اشخاص حقوقی به ازای هر 10% افزایش درآمدِ مشمول مالیات نسبت به سال قبل، مشمول 1 % تخفیف مالیاتی و در صورت افزایش درآمد مشمول مالیات تا 50 %، از 5% تخفیف مالیاتی برخوردار می‌شوند. البته، شرط برخورداری از این تخفیف، ارائه‌ی اظهارنامه در سال جاری (که اظهارنامه سال قبل ارسال می‌شود) و تسویه بدهی مالیاتی سال قبل تا پیش از پایان مهلت ارائه‌ی اظهار است (مؤدیان توجه داشته باشند که تسویه با چک در مواعد توافق شده به منزله‌ی عدم تسویه بدهی مالیاتی سال قبل است که در این شرایط مؤدی از شمول تخفیف تبصره 7 ماده 105 خارج می‌شود. به عبارتی، در نتیجه تعاونی‌ها با نرخ پایه 18.75% ( 18.75%=75%*25%) و علی‌رغم استفاده از 25% تبصره 6 ماده 105 برای تعاونی‌ها، تخفیف مذکور در تبصره 7 ماده 105، شامل تعاونی‌ها و سایر اشخاص حقوقی لحاظ می‌گردد که به ازای هر 10% تا 50%، 1% تا 5% تخفیف مالیاتی به فعالان اقتصادی تعلق می‌گيرد. در پایان به این نکته اشاره می‌کنیم که برای استفاده از تخفیف تبصره 7، درج درآمد مشمول مالیات سال قبل شما الزامی است.

در صورت عدم اطلاع یا عدم محاسبه تخفیف یا معافیت، آیا سازمان امور مالیاتی موظف به اعمال آن است؟

اگر مؤدیان در اظهارنامه با وجود استحقاق از برخورداری از این تخفیف‌های مالیاتی، نسبت به ابراز آن در اظهارنامه‌ اقدام نكرده باشند، تیم رسیدگی‌کننده یا مراجع حل اختلاف موظف‌اند که این تخفیف را برای ایشان لحاظ کنند و چنانچه مالیات بیشتری پرداخت کرده باشند، عودت می‌دهند یا در صورت عدم درخواست مؤدی، در بستانکاری حساب ایشان برای سنوات بعد لحاظ می‌گردد. به عبارتی، استفاده از تخفیفات و معافیت‌ها حقی است که عدم اطلاع از آن مانع از تفویض آن به مؤدی نمی‌شود.

اشخاص حقوقی از چه معافیت‌هایی برخوردارند؟

امکان برخورداری از معافیت‌های مربوط به حرفه برای اشخاص حقوقی در صورتی و به شرطی میسر و فراهم می‌شود که از قوانین ذیل و سایر قوانین پیوسته مطلع باشند:

• تسلیم اظهارنامه در موعد قانونی صورت بگیرد؛
• از مواد 132 تا 146 مکرر قانون مالیات مستقیم مبتنی بر فعالیت‌های که مبتنی بر سیاست‌های ارزآوری یا توسعه‌ی اقتصادی یا حمایت از مناطق محروم یا شهرک‌های صنعتی؛
• مصوبات سران سه قوه (مشتمل بر قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه)؛
• برنامه 5 ساله توسعه (در حال حاضر برنامه توسعه ششم در حال اجراست)؛
• قانون بودجه مصوب سالیانه (مصوب مجلس شورای اسلامی) یا مصوبات هیئت وزیران.

هزینه‌های قابل قبول اشخاص حقوقی چه مواردی است؟

طبق مواد 148 و 149 قانون مالیات مستقیم به تفضیل هزینه‌های قابل قبول و نحوه‌ی محاسبه‌ي استهلاک و تجدید ارزیابی قابل ذکر است. به طور مثال، باید توجه داشته باشیم که براي دفاع در هیئت‌های حل اختلاف می‌توانیم به قوانین مصوب همان دوره‌ی رسیدگی‌شده استناد نمايیم و آخرین قوانین مصوب، لزوماً برای ما قابلیت استناد براي اخذ رأی مورد نظر را ندارد. از طرفی، هزینه‌هایی که از جانب مؤدی مورد قبول سازمان امور مالیاتی واقع می‌شود، نیز لزوماً باید در مواد 148 و 149 قانون م م تشریح شده باشند؛ مانند هزینه‌ای که تحت عنوان سایر هزینه‌ها یا هزینه‌های متفرقه لحاظ شده است. این هزینه‌ها از نظر تیم رسیدگی‌کننده برگشت داده می‌شود و برای ما تبعات مالیاتی دارد؛ چرا که در هیچ کجای مواد 148 و 149 سرفصلی تحت عنوان سایر هزینه‌ها یا هزینه‌های متفرقه تعریف نشده است (که در مقالات بعدی به طور مفصل به تشریح هزینه‌های قابل قبول و غیر قابل قبول می‌پردازیم).

ترتیب تکمیل اظهارنامه اشخاص حقوقی بهتر است به چه صورتی باشد؟

برای تکمیل اظهارنامه‌ی اشخاص حقوقی توصیه می‌شود به این ترتیب اقدام گردد تا پیوستگی و تأثیرپذیری جدول‌های مختلف اظهارنامه از یکدیگر باعث سردرگمی نشود:

• اطلاعات هویتی ، اسامی اعضای هیئت مدیره ، اطلاعات دفاتر قانونی جدول شماره 3، جزئیات پذیرش بورس سهام جدول شماره 4، درآمدهایی که مالیات آنها به طور مقطوع پرداخت شده جدول شماره 5، درآمدهای معاف و نرخ صفر جدول شماره 6، استهلاک زیان سنواتی جدول شماره 7.
• توسعه‌ی نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی جدول شماره 9، ثبت کمک‌های مالی پرداختی جدول شماره 10.
• موجودی مواد و کالا جدول شماره 14، سرمایه جدول شماره 15، اطلاعات فروش جدول شماره 16، بهای تمام شده کالای فروش‌رفته جدول شماره 17، درآمد ناخالص پیمانکاری یا ارائه خدمات جدول شماره 18، بهای تمام شده کار انجام شده پیمانکاری یا خدمات جدول شماره 19.
• صورت سود و زیان جدول شماره 12، گردش حساب سود و زیان انباشته جدول شماره 13، صورت وضعیت مالی یا ترازنامه جدول شماره 11.
• سپس جدول 20 تا 24 تکمیل گردد و در پایان جدول شماره 8 معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی و اطلاعات تکمیل‌کننده‌ی اظهارنامه که درج و تأیید نهایی گردد.