حقوق و دستمزد سال 1402

قبل از شروع مطالعه این نوشتار در نظر داشته باشید طبق بند ص تبصره 6 قانون بودجه سال 1402، در راستای قانون حمایت از خانواده، اشخاص حقیقی موضوع ماده (۸۴) قانون مالیاتهای مستقیم با رعایت شرایط مذکور در ماده 18 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت علاوه بر اعمال سایر معافیت‌ها به ازای فرزند سوم و بیشتر که از آبان سال ۱۴۰۰ به بعد متولد شده‌اند، به ازای هر فرزند مشمول پانزده درصد (۱۵%) افزایش در تخفیف مالیاتی حقوق می‌شوند.

اما از آنجا كه مرجع محاسبه مالیات حقوق و دستمزد 1402 ،مادة 85 قانون مالیات مستقیم است و در اين قانون، نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی تا هفت برابر مادة 84 (مازاد بر معافیت مادة 84) مشمول مالیات سالانه 10% و نسبت به مازاد آن 20% است. اما با توجه به ارجعیت قوانین بودجة مصوب سالیانه نسبت به قانون مالیات مستقیم بعنوان قانون مؤخر و لازم الاجرا، در قانون بودجه برای سال 1402 تا مبلغ یک میلیارد و دویست میلیون ريال (1.200.000.000) معافیت و نسبت به مازاد 120 میلیون تومان در سطوح مختلف از 10% تا 30% مالیات بر حقوق دریافتی تعیین کرده است و در شرايطي که مالیات بر حقوق دریافتی بیشتر از مالیات بر درآمد شرکت‌ها لحاظ می‌شود، قانون‌گذار قصد سنجش، آزمون و خطا و نتیجه‌گیری نسبت به سایر زوایای قانون را دارد.

شایان ذکر است که بر خلاف ماده 83 قانون مالیات‌های مستقیم که بین مزایای شغل و شاغل تمایز قائل شده است در قانون بودجه سال 1402 هر دو طبقه مزایای شغل و شاغل را مشمول مالیات بر اساس مبالغ بالا اعلام و قرار داده است و به این شکل دولت مالیات بیشتری از محل حقوق کارکنان در سال 1402 دریافت خواهد کرد.

در صورت نیاز به مشاوره در خصوص نحوه رسیدگی به پرونده‌های مطرح در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی در خصوص حقوق و دستمزد به نوشتار مربوطه در خصوص دادرسی مالیاتی (لینک مرتبط) مراجعه بفرمائید.

نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1402

نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1402 به نحو زیر می‌باشد:

• تا مبلغ 120 میلیون تومان یا ماهیانه 10 میلیون تومان دریافتی، معافیت مالیاتی برای سال 1402 تعیین شده است.
• از مبلغ ده میلیون تومان تا 14 میلیون تومان ماهیانه یا مبلغ 120.000.000 تومان تا 168.000.000 تومان سالیانه با ضریب 10% محاسبه می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 12 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 200 هزار تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).
• نسبت به مازاد 120 تا 168 میلیون تومان سالیانه با ضریب 15% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 14 میلیون تا 23 میلیون تومان مشمول ضریب 15% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 22 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 1.600 میلیون تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).
• نسبت به مازاد 276 تا 408 میلیون تومان سالیانه با ضریب 20% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 23 میلیون تا 34 میلیون تومان مشمول ضریب 20% مالیات می‌شود.
• نسبت به مازاد 408 میلیون تومان سالیانه با ضریب 30% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 34 میلیون تومان مشمول ضریب 30% مالیات می‌شود.

معافیت مشاغل در سال 1402

طبق قانون بودجه سال 1401 که قانون مؤخر می‌باشد معافیت معیشتی سال 1401 مبلغ 47.500.000 تومان (چهل و هفت میلیون و پانصد هزار ریال) در سال می‌باشد که برای پرونده‌های مشاغل انفرادی یک معافیت و پرونده‌های مالیاتی مشاغل که 2 شریک (به استثناء شراکت با همسر یا شریک حقوق بگیر) دارند، طبق قانون 2 معافیت به‌مبلغ 95.000.000 تومان (نود و پنج میلیون تومان) معافیت ماده 101 و اشخاص فاقد درآمد ماده 57 ق.م.م لحاظ می‌گردد.

جدول حقوق و مزایای کارگران در سال 1402

طبق مصوبات دولت در روزهای پایانی اسفند طیق جدول حقوق و مزایای کارگران در سال 1402 پائین،

• حداقل حقوق و دستمزد (با مبنای 30 روز کارکرد) روزانه به مبلغ 1.769.428 ريال و ماهیانه به مبلغ 53.082.840 ريال
• بن کارگری روزانه 366.666 ريال، ماهیانه به مبلغ 11.000.000 ريال
• حق مسکن روزانه 300.000 ريال و ماهیانه 9.000.000 ريال
• حق اولاد روزانه (به ازای هر فرزند) 176.942ريال و ماهیانه 5.308.284 ريال
• پایه سنوات به شرط داشتن حداقل یک سال سابقه کار 70.000ريال روزانه و ماهیانه به مبلغ 2.100.000 ريال
• درصد افزایش سایر سطوح نسبت به سال قبل 21% در خصوص پرسنلی که سال گذشته نسبت به حقوق پایه وزات کار مبلغ بیشتری دریافت می‌کردند به ایشان تعلق می‌گیرد.

بر همین اساس طبق جدول حقوق و مزایا کارگران در سال 1402 مبلغ 7% حق بیمه سهم پرسنل (کارگران) به مبلغ زیر می‌باشد:

• حق بیمه سهم کارفرما 30% که صرفا حقوق پایه را دریافت می نماید، به مبلغ 31.849.704 ريال می‌باشد؛
• پرسنلی که صرفا حقوق پایه را دریافت می‌نمایند (با توجه به اینکه در سال اول همکاری با واحد تجاری شما هستند) 7% مبلغ حق بیمه سهم کارگر با در نظر گرفتن مزایای پایه 8.831.598 ريال می‌باشد؛
• در نظر داشته باشید که حق سنوات برای اشخاصی که بیش از یک سال در واحد اقتصادی شما فعالیت دارند مشمول بیمه می‌باشد، اما حق اولاد در گروه مزایای مستمر ماهیانه است که معاف از حق بیمه می‌باشد.

نحوه محاسبه مالیات حقوق کارمند جدید

اگر کارمندی در مرداد ماه با حقوق ماهیانه دوازده میلیون تومان (12،000،000) در شرکتي استخدام شده و قبل از آن هم در استخدام هیچ شرکتی نبوده است، با توجه به اینکه معافیت مادة 84 به طور سالیانه تخصیص پیدا می‌کند و ایشان هم تا آخر سال 120 میلیون تومان به‌عنوان حقوق از شرکت دریافت می‌کند، آیا می‌توان مبلغ مالیات حقوق را از ایشان کسر نکرد؟ (ایشان تا آخر سال 96 میلیون تومان حقوق دریافت می‌نماید، مبلغی که کمتر از معافیت حقوق سالیانه می‌باشد).

هر چند که در این موضوع بین صاحب‌نظران این حوزه اختلاف نظر وجود دارد، در بخشنامة 8250 ذکر شده است که اگر کارمند در ميانه سال استخدام گردد، درآمد مشمول مالیات حقوق باید براساس درآمد دوازده برابر حقوق ماه اول محاسبه شود و پس از تعیین مالیات سالانه یک‌دوازدهم آن از تاریخ شروع به کار تا آخر سال، به‌عنوان مالیات ماهانه کسر و به ادارة امور مالیاتی واریز گردد. گفتني است، این مقررات برای کارمندانی که ضمن سال بازشسته می‌شوند، نيز صادق است.

اما ابهامی که برای کارمند وجود دارد، این است که ایشان مالیات بیشتری پرداخت کرده و از معافیت حقوق سالیانه استفاده نکرده است. در این خصوص، طبق مادة 87 قانون مالیات مستقیم، اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق، طبق ‌مقررات این قانون مسترد خواهد شد؛ مشروط بر اینکه بعد از انقضای تیر ماه سال بعد تا آخر آن سال، با درخواست کتبی ‌حقوق‌بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرارگیرد.

شايان ذكر است، علاوه بر مالیات حقوق که در قانون بودجة سالیانه تعیین می‌شود، معافیت‌های دیگري نيز وجود دارد.

مالیات حقوق پرسنل پاره وقت

البته در مورد مالیات حقوق پرسنل پاره وقت که از طرف شما بعنوان کارفرمای فرعی یا کارفرمای غیر اصلی به عمل می‌آید، پرداخت‌کنندگان موظف‌اند هنگام هر پرداخت، مالیات متعلق را «با رعایت معافیت‌های قانونی مربوط به حقوق به جز معافیت موضوع مادة 84 این قانون» به نرخ مقطوع 10% محاسبه و کسر کنند.

معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر

در خصوص معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر ،هرچند که در این مورد ابهاماتی زیادی وجود دارد. در ابتدا با مادة 137 قانون مالیات مستقیم مواجه می‌شویم که بر اساس آن، هزینه‌های درمانی پرداختی هر مودی بابت درمان خود، همسر، فرزندان، پدر، مادر، برادر و خواهر تحت تکفل از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می‌گردد. اما چه سهمی از 7% حق بیمة سهم کارگر معافیت از مالیات است؟ برای پاسخ به این پرسش باید به مادة 3 قانون تأمین اجتماعی مراجعه کنیم که بر اساس آن حق بیمة تأمین اجتماعی شامل حوادث و بیماری‌ها، بارداری، غرامت و دستمزد، از کار افتادگی، بازنشتگی و مرگ مي‌شود.

پس با توجه به مشمولیت حق بیمه تأمین اجتماعی به موارد ذكرشده، تمام مبلغ 7 درصد بیمه تأمین اجتماعی سهم کارگر مشمول هزینه‌های درمان نمی‌شود. برای شفافیت این موضوع، در مادة 29 قانون تأمین اجتماعی آمده است که 9% درصد از 30% حق بیمه پرداختی توسط کارفرما و کارگر براى تأمین هزینه‌هاى درمانی تخصیص داده می‌شود و مابقي به سایر تعهدات اختصاص خواهد یافت. یعنی 9% از 7% نيز به هزینه‌های درمانی ذکرشده در مادة 137 ق م م اختصاص دارد؛ یا به به‌عبارتی «دو هفتم» حق بیمة سهم کارگر طبق مادة 137 قانون مالیات مستقیم جزء معافیت درآمد حقوق است. (كه البته این نظر نگارندة این مقاله است).

بر اساس بخشنامه 19418/4385/211 مورخ 11/07/1383، دو هفتم از حق بیمه سهم کارگر معاف از مالیات است. اما دیوان عدالت اداری در رأی 591 به تاريخ 11/4/1398 این معافیت را نقض کرده است. در تاريخ 14/5/1398 سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای به شمارة 44/98/200 با موضوع کسر هزینه‌ها و انواع بیمه عمر و زندگی و درمانی از درآمد مشمول مالیات صادر نمود که در آن بخشنامه آمده است:

کسر حق بیمه‌های پرداختی درمانی حقوق‌بگیر و افراد تحت تکفل و حق بیمة پرداختی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی شخص حقوق‌بگیر از درآمد مشمول مالیات حقوق بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی و سازمان خدمات درمانی و سایر مؤسسات بیمه‌گر که پرداخت حقوق آنان معمولاً به صورت ماهیانه صورت می‌پذیرد، توسط کارفرمایان ذی‌ربط و با ارائة اسناد مربوط، فاقد اشکال قانونی است.

نظر سازمان امور مالیاتی در خصوص معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر

در خصوص نظر سازمان امور مالیاتی در خصوص معافیت مالیاتی حق بیمه سهم کارگر گفتني است، سازمان امور مالیاتی با این تعریف به نوعی رأی دیوان عدالت اداری را نقض کرده است. اما در این بخشنامه ذکر نشده که چه میزان از بیمة سهم کارگر از مالیات معاف است. در اينجا لازم است يك بار ديگر به مادة 3 و 29 قانون تأمین اجتماعی رجوع کنیم كه باز به همان مبلغ دو هفتم از بیمة سهم کارگر می‌رسیم.

در پايان برای جمع‌بندی لازم است در نظر داشته باشیم، در ماده 91 و 84 و بخشنامه شماره 58/99/200 و موضوعی که در اين نوشتار مطرح شد، سهم درمانی حق بیمه پرداختی توسط کارگر مشمول مالیات حقوق نيست. در خصوص سایر معافیت‌ها به پیوست در مقاله قبلی به طور مفصل اشاره شده است.

نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1401

تا مبلغ 67.2 میلیون تومان یا ماهیانه 5.600.000 میلیون تومان دریافتی، معافیت مالیاتی برای سال 1401 تعیین شده است.

از مبلغ پنج میلیون و ششصد هزار تومان تا 15 میلیون تومان ماهیانه یا مبلغ 67.200.000 تومان تا 180.000.000 تومان سالیانه با ضریب 10% محاسبه می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 13 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 740 هزار تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 180 تا 300 میلیون تومان سالیانه با ضریب 15% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 15 میلیون تا 25 میلیون تومان مشمول ضریب 15% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 23 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 2.140 میلیون تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 300 تا 420 میلیون تومان سالیانه با ضریب 20% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 25 میلیون تا 35 میلیون تومان مشمول ضریب 20% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 31 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 3.640.000 تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 420 میلیون تومان سالیانه با ضریب 30% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 35 میلیون تومان مشمول ضریب 30% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 42 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 6.540.000 تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).