محاسبه مالیات حقوق 1401

از آنجا كه پرسنل و نیروی انسانی از ارکان مهم بنگاه‌های اقتصادی‌اند، بديهي است، محاسبه صحیح حقوق، مزایا و کسورات حقوق آنها، مانند مالیات حقوق، نقش مهمی در انگیزة اجتماعی و سازمانیشان دارد. از طرفی، نحوه محاسبه نادرست مالیات یا عدم پرداخت به موقع تکالیف قانونی یا ناآشنا بودن با قوانین و مقررات محاسبه مالیات حقوق، امکان برگشت هزینه‌ها یا جریمه‌های قانونی را برای کارفرما به‌همراه دارد که در این مقاله به طور مفصل به زوایای پراکندة محاسبة مالیات و معافیت‌های حقوق خواهیم پرداخت.

در صورت تمایل می توانید جهت دریافت مشاوره فوری و راهنمایی و همچنین بهره مندی از خدمات مالیاتی، درخواست خود را در بخش مشاوره مالیاتی کادر با تجربه و حرفه ای دادیس ثبت نمایید.

مبنای محاسبه مالیات حقوق

مرجع محاسبه مالیات حقوق، مادة 85 قانون مالیات مستقیم است که در اين قانون، نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی تا هفت برابر مادة 84 (مازاد بر مبلغ ذکرشده در مادة 84) مشمول مالیات سالانه 10% و نسبت به مازاد آن 20% است. اما با توجه به اینکه «قوانین بودجة مصوب سالیانه نسبت به قانون مالیات مستقیم ارجعیت ارجعیتدارد»، در قانون بودجه برای سال 1401 تا مبلغ ششصدوهفتادودو میلیون ريال (672،000،000) معافیت و نسبت به مازاد 48 میلیون تومان در سطوح مختلف از 10% تا 30% مالیات بر حقوق دریافتی تعیین کرده است و در شرايطي که مالیات بر حقوق دریافتی بیشتر از مالیات بر درآمد شرکت‌ها لحاظ می‌شود، قانون‌گذار قصد سنجش، آزمون و خطا و نتیجه‌گیری نسبت به سایر زوایای قانون را دارد.

شایان ذکر است که بر خلاف ماده 83 قانون مالیات‌های مستقیم که بین مزایای شغل و شاغل تمایز قائل شده است در قانون بودجه سال 1401 که قانون مؤخر محسوب می‌گردد یا به‌عبارتی نسبت به سایر قوانین ارجعیت دارد هر دو طبقه مزایای شغل و شاغل را مشمول مالیات بر اساس مبالغ بالا اعلام و قرار داده است و به این شکل دولت مالیات بیشتری از محل حقوق کارکنان در سال 1401 دریافت خواهد کرد.

نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1401

تا مبلغ 67.2 میلیون تومان یا ماهیانه 5.600.000 میلیون تومان دریافتی، معافیت مالیاتی برای سال 1401 تعیین شده است.

از مبلغ پنج میلیون و ششصد هزار تومان تا 15 میلیون تومان ماهیانه یا مبلغ 67.200.000 تومان تا 180.000.000 تومان سالیانه با ضریب 10% محاسبه می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 13 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 740 هزار تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 180 تا 300 میلیون تومان سالیانه با ضریب 15% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 15 میلیون تا 25 میلیون تومان مشمول ضریب 15% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 23 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 2.140 میلیون تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 300 تا 420 میلیون تومان سالیانه با ضریب 20% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 25 میلیون تا 35 میلیون تومان مشمول ضریب 20% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 31 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 3.640.000 تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

نسبت به مازاد 420 میلیون تومان سالیانه با ضریب 30% محاسبه می‌شود که به طور ماهیانه دریافتی بیشتر از 35 میلیون تومان مشمول ضریب 30% مالیات می‌شود. (به‌طور‌مثال شخصی که 42 میلیون تومان ماهیانه دریافت کند موظف به پرداخت 6.540.000 تومان مالیات حقوق درماه می‌باشد).

 مبنای نحوه محاسبه مالیات پرداخت‌های غیر از حقوق بگیر اصلی

البته در مورد پرداخت‌هایی که از طرف غیر از پرداخت‌کنندة اصلی حقوق به عمل می‌آید، پرداخت‌کنندگان موظف‌اند هنگام هر پرداخت، مالیات متعلق را «با رعایت معافیت‌های قانونی مربوط به حقوق به جز معافیت موضوع مادة 84 این قانون» به نرخ مقطوع 10% محاسبه و کسر کنند.

معافیت معیشتی سال 1401

طبق قانون بودجه سال 1401 که قانون مؤخر می‌باشد معافیت معیشتی سال 1401 مبلغ 39.600.000 تومان در سال می‌باشد که برای پرونده‌های مشاغل انفرادی یک معافیت و پرونده‌های مالیاتی مشاغل که 2 شریک (به استثناء شراکت با همسر یا شریک حقوق بگیر) دارند، طبق قانون 2 معافیت به‌مبلغ 79.200.000 تومان معافیت معیشتی لحاظ می‌گردد.

خواننده گرامی؛

در صورت تمایل می توانید محتوای جامع و کامل مربوط به مالیات بر اجاره املاک را مطالعه نمایید.

نحوه محاسبه مالیات حقوق کارمندی كه در وسط سال استخدام شده است

اگر کارمندی در مرداد ماه با حقوق ماهیانه هفت میلیون تومان (7،000،000) در شرکتي استخدام شده و قبل از آن هم در استخدام هیچ شرکتی نبوده است، با توجه به اینکه معافیت مادة 84 به طور سالیانه تخصیص پیدا می‌کند و ایشان هم تا آخر سال 56 میلیون تومان به‌عنوان حقوق از شرکت دریافت می‌کند، آیا می‌توان مبلغ مالیات حقوق را از ایشان کسر نکرد؟ (با این دید که ایشان تا آخر سال کمتر از معافیت حقوق سالیانه حقوق دریافتی می‌کند).

هر چند که در این موضوع بین صاحب‌نظران این حوزه اختلاف نظر وجود دارد، در بخشنامة 8250 ذکر شده است که اگر کارمند در ميانه سال استخدام گردد، درآمد مشمول مالیات حقوق باید براساس درآمد دوازده برابر حقوق ماه اول محاسبه شود و پس از تعیین مالیات سالانه یک‌دوازدهم آن از تاریخ شروع به کار تا آخر سال، به‌عنوان مالیات ماهانه کسر و به ادارة امور مالیاتی واریز گردد. گفتني است، این مقررات برای کارمندانی که ضمن سال بازشسته می‌شوند، نيز صادق است.

اما ابهامی که برای کارمند وجود دارد، این است که ایشان مالیات بیشتری پرداخت کرده و از معافیت حقوق سالیانه استفاده نکرده است. در این خصوص، طبق مادة 87 قانون مالیات مستقیم، اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق، طبق ‌مقررات این قانون مسترد خواهد شد؛ مشروط بر اینکه بعد از انقضای تیر ماه سال بعد تا آخر آن سال، با درخواست کتبی ‌حقوق‌بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرارگیرد.

شايان ذكر است، علاوه بر مالیات حقوق که در قانون بودجة سالیانه تعیین می‌شود، معافیت‌های دیگري نيز وجود دارد.

 چه سهمی از 7% حق بیمه پرداختی کارگر معاف از مالیات است؟

در این مورد ابهاماتی زیادی وجود دارد. در ابتدا با مادة 137 قانون مالیات مستقیم مواجه می‌شویم که بر اساس آن، هزینه‌های درمانی پرداختی هر مودی بابت درمان خود، همسر، فرزندان، پدر، مادر، برادر و خواهر تحت تکفل از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می‌گردد. اما چه سهمی از 7% حق بیمة سهم کارگر معافیت از مالیات است؟ برای پاسخ به این پرسش باید به مادة 3 قانون تأمین اجتماعی مراجعه کنیم که بر اساس آن حق بیمة تأمین اجتماعی شامل حوادث و بیماری‌ها، بارداری، غرامت و دستمزد، از کار افتادگی، بازنشتگی و مرگ مي‌شود.

پس با توجه به مشمولیت حق بیمه تأمین اجتماعی به موارد ذكرشده، تمام مبلغ 7 درصد بیمه تأمین اجتماعی سهم کارگر مشمول هزینه‌های درمان نمی‌شود. برای شفافیت این موضوع، در مادة 29 قانون تأمین اجتماعی آمده است که 9% درصد از 30% حق بیمه پرداختی توسط کارفرما و کارگر براى تأمین هزینه‌هاى درمانی تخصیص داده می‌شود و مابقي به سایر تعهدات اختصاص خواهد یافت. یعنی 9% از 7% نيز به هزینه‌های درمانی ذکرشده در مادة 137 ق م م اختصاص دارد؛ یا به به‌عبارتی «دو هفتم» حق بیمة سهم کارگر طبق مادة 137 قانون مالیات مستقیم جزء معافیت درآمد حقوق است. (كه البته این نظر نگارندة این مقاله است).

بر اساس بخشنامه 211/4385/19418 مورخ 7/11/ 1383، دو هفتم از حق بیمه سهم کارگر معاف از مالیات است. اما دیوان عدالت اداری در رأی 591 به تاريخ 11/4/1398 این معافیت را نقض کرده است. در تاريخ 14/5/1398 سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای به شمارة 200/98/44 با موضوع کسر هزینه‌ها و انواع بیمه عمر و زندگی و درمانی از درآمد مشمول مالیات صادر نمود که در آن بخشنامه آمده است:

کسر حق بیمه‌های پرداختی درمانی حقوق‌بگیر و افراد تحت تکفل و حق بیمة پرداختی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی شخص حقوق‌بگیر از درآمد مشمول مالیات حقوق بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی و سازمان خدمات درمانی و سایر مؤسسات بیمه‌گر که پرداخت حقوق آنان معمولاً به صورت ماهیانه صورت می‌پذیرد، توسط کارفرمایان ذی‌ربط و با ارائة اسناد مربوط، فاقد اشکال قانونی است.

رای سازمان امور مالیاتی نسبت به مالیات بر 7% سهم بیمه تامین اجتماعی بر چه اساسی است؟

گفتني است، سازمان امور مالیاتی با این تعریف به نوعی رأی دیوان عدالت اداری را نقض کرده است. اما در این بخشنامه ذکر نشده که چه میزان از بیمة سهم کارگر از مالیات معاف است. در اينجا لازم است يك بار ديگر به مادة 3 و 29 قانون تأمین اجتماعی رجوع کنیم كه باز به همان مبلغ دو هفتم از بیمة سهم کارگر می‌رسیم.

در پايان برای جمع‌بندی لازم است در نظر داشته باشیم، در ماده 91 و 84 و بخشنامه شماره 58/99/200 و موضوعی که در اين نوشتار مطرح شد، سهم درمانی حق بیمه پرداختی توسط کارگر مشمول مالیات حقوق نيست. در خصوص سایر معافیت‌ها به پیوست در مقاله قبلی به طور مفصل اشاره شده است.