لایحه مالیاتی

مهم‌ترین گام یا اولین گامی که برمی‌دارید باید تنظیم لایحه مالیاتی باشد. اما چقدر برای تنظیم لایحه مالیاتی وقت صرف کنیم؟ چه زمانی آن را به مسئول پرونده تقدیم کنیم یا اینکه به‌صورت الکترونیکی آن را ثبت کنیم؟

بعد از صدور ابلاغ برگ تشخیص، شما یک ماه یا به‌طور دقیق 30 روز فرصت دارید تا لایحه دفاعیه خود را تقدیم یا بارگذاری کنید. پیشنهاد می‌کنم نه شتابزده عمل کنید و نه نسبت به آن کاهل باشید. شما باید بلافاصله بعد از ابلاغ برگ تشخیص، مبنای محاسبه برگ تشخیص را از مسئول پرونده دریافت و یک رونوشت یا عکس از آن بگیرید. سپس ظرف یک ماه تمام اسناد و مدارک لازم را جمع‌آوری و براساس مبنای برگ تشخیص لایحه‌ای منسجم تنظیم کنید و در روزهای پایانی منتهی به مهلت 30روزه اعتراض خود را در کارتابل مالیاتی خود ثبت کنید.

آموزش رایگان لایحه نویسی مالیاتی

از چند منظر ما آموزش لایحه نویسی مالیاتی را در دست داریم.

• در جلسه مشاوره، مسئله‌ای که شما با آن درگیر هستید، به‌صورت خاص و تخصصی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد که این مبنایی بر تسلط شما بر نحوه لایحه نویسی مالیاتی خواهد بود.
• در دوره آموزشی نیز به‌اقتضای محوریت یا شکل آموزش، شما بر مبنای لایحه نویسی، مبنای قانون‌گذاری و نمونه‌هایی را، که در مراجع حل اختلاف مالیاتی رأی مطلوب یا دلیل صدور آرای نامطلوب است، به‌صورت کامل و جامع بررسی می‌کنید یا به‌عبارتی در یک دوره آموزشی شما بطن مباحث را به‌صورت ریشه‌ای دنبال می‌کنید.
• اما شما با مراجعه به این نوشتار نیز پایه‌های آموزش رایگان لایحه نویسی مالیاتی را در دست دارید که با انجام تمرین و ممارست بر آنها می‌توانید به شرط داشتن اطلاعات مالیاتی لایحه مناسبی تنظیم کنید.

لایحه مالیاتی چیست

در فرهنگ فارسی استاد معین، لایحه به معنای مکتوب به کار رفته است. البته در قالب طرح و نوشته‌ای که وکیل به منظور دفاع از دعوی به محکمه تقدیم می‌کند، نیز عنوان شده است

اما مبتنی‌بر وظیفه سازمان لایحه در پاسخ به این سؤال که لایحه مالیاتی چیست، باید گفت کاغذی است که در نبود یا فقدان شما قرار است اعتراضتان را تمام و کمال به مراجع حل اختلاف مالیاتی اعلام دارد و نقش بسزایی در احقاق حق شما داشته باشد.

با بررسی نقش سازمانی لایحه مالیاتی هم‌اکنون می‌توانیم در ساده‌ترین حالت به اندازه نیاز برای آن ارزش قائل شویم و زمان بگذاریم.

نوشتن لایحه مالیاتی

مهم‌ترین نشانه‌هایی که در لایحه نویسی کاربرد دارد و دانستن کار کرد آنها ضروری است عبارت‌اند از:

• نقطه (.): نشانه مکث کامل و پایان جمله است. اگر در بخشی از لایحه جمله‌ای آمد که ادامه نداشت باید از این نشانه استفاده کنیم و به خاطر داشته باشیم که بین نقطه و واژه بعدی فاصله بیندازیم.
• ویرگول (،): برابر فارسی آن درنگ‌نما است و به آن «کاما» نیز گفته می‌شود. بسیار پرکاربرد و نشانه درنگ و مکث کوتاه در جمله است. در واقع جمله‌ای که در انتهای آن ویرگول قرار گرفته، پایان نیافته است و جمله بعد از ویرگول، در پیوند و ادامه آن است؛ یعنی هدف و مقصود ما تمام نشده و ناکامل است و ادامه دارد.
• دو نقطه بیانی (:): بعد از عباراتی چون به این شرح است و به استحضار می‌رساند و نقل‌قول‌های مستقیم از افراد کاربرد دارد.
• علامت سؤال (؟): اگر در لایحه جمله استفهامی و پرسشی به کار بردیم، باید در انتهای جمله از علامت سؤال استفاده کنیم. برای نمونه آیا موکل من سزاوار چنین کیفری است؟ یا آیا خوانده نمی‌دانسته است ملک غصبی نماز ندارد و بااین‌حال مدت‌ها ملک موکل را غصب کرده و ادعای دین‌داری نیز دارد؟
• علامت تعجب (!): بیشتر در مقام نشان دادن شگفتی و تعجب نویسنده به کار می‌رود و در لوایح کاربرد فراوان دارد.
• گیومه («…»): در دو سمت نقل‌قول‌های مستقیم به کار می‌رود و در لوایح، وقتی به مطلبی از یکی از بزرگان حقوق استناد شود یا مقرره‌ای قانونی عیناً آورده شود، این نشانه کاربرد دارد.
• پرانتز یا کمانک ((…)): هنگام افزودن مطلبی خارج از فحوای طبیعی کلام به متن یا آوردن معنا یا معادل واژگان یا جملات به کار می‌رود.

نشانه‌های نگارشی محدود به این موارد نیستند؛ ولی مهم‌ترین و کاربردی‌ترین نشانه‌ها همین موارد هفتگانه پیش‌گفته‌اند.

ویژگی های لایحه مالیاتی

جذابیت بصری و استفاده از کلام بزرگان حقوق و مالیات نیز ویژگی دیگری از لایحه مالیاتی است.

مثلی قدیمی می‌گوید: «عقل انسان به چشمش است.» گرچه این مثل کنایه‌ای به ظاهربینی برخی انسان‌هاست؛ ولی این حقیقت را، که فرم و شکل هرچیز در جذب مخاطب تأثیر دارد، نمی‌توان انکار کرد. بنابراین نامی که برای یک کتاب یا فیلم برگزیده می‌شود و طرح روی جلد یا پوستر آن در جذب مخاطب نقشی بسزا دارد. دقت کنید این جاذبه بصری تا هنگامی که ما هنوز آن کتاب یا فیلم را نخوانده یا ندیده‌ایم پدید می‌آید و عاملی برای انتخاب آن کتاب یا فیلم برای خواندن یا دیدن می‌شود. دانش روان‌شناسی نیز بر صحت و درستی این ادعا صحه نهاده است.

بنابراین توصیه می‌شود حتی با صرف هزینه بالا، کاغذهایی با سربرگ زیبا و چشم‌نواز تهیه کنید و از طراحان حرفه‌ای برای طراحی سربرگ و کارت ویزیت خود استفاده کنید.

هدف از تنظیم متن لایحه مالیاتی

به‌طور متقن، هدف از تنظیم لایحه دفاعیه مالیاتی هریک از موارد زیر تلقی می‌شود.

• ثبت اعتراض نسبت به برگ تشخیص. در این گام شما به‌صورت شفاهی نمی‌توانید درخواست ارجاع پرونده را به هیئت حل اختلاف مالیاتی داشته باشید؛
• امکان انتخاب نماینده. مطابق بند 3 هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی، انتخاب نماینده ما به‌عنوان یکی از اعضای صاحب رأی در هیئت حل اختلاف مالیاتی صرفاً در لایحه مکتوب یا سیستمی صورت می‌گیرد؛
• مستند کردن اظهارات شفاهی. تجربه ثابت کرده است که شما در اظهارات شفاهی بخش زیادی از مطالب را فراموش می‌کنید؛
• طبقه‌بندی وجوه مختلف اعتراض. شامل مقدمه که بیان‌کننده اصل و اساس قانون است و موارد اعتراض که مبتنی‌بر قسمت مقدمه لایحه تنظیم می‌شود؛
• استفاده هوشمندانه مؤدی از ساختار لایحه نویسی که در صورت عدم رسیدگی به هریک از بندهای لایحه، مؤدی می‌تواند به نفع خود از آن بهره‌مند شود.

تاثیر لایحه مالیاتی بر کاهش مالیات

همان‌طور که یک بیانیه مؤثر می‌تواند طرف دعوا را متقاعد کند، تاثیر لایحه مالیاتی بر کاهش مالیات نیز به همان‌گونه است. اما لایحه مالیاتی نیز همچون یک بیانیه مؤثر، شرایطی بر آن حاکم است؛ از جمله اینکه از حیث مفهوم و محتوا استوار و قابل اتکا باشد، تمام موارد مطرح‌شده در آن به‌صورت کاملاً واضح و شفاف دارای پیوست و شماره باشد، نکات نگارشی آن به‌درستی رعایت شده باشد، نگارشی ساده و روان داشته باشد، مبتنی‌بر استدلال و منطق باشد، جامع باشد، عفت قلم در آن رعایت شده باشد، دارای نقل‌قول از بزرگان عرصه قانون باشد، کاملاً خوانا باشد، هر موضوعی در یک پاراگراف جداگانه تنظیم و طرح شود که این مسئله‌ای بسیار حائز اهمیت است.

اگر لایحه‌ای شرایط فوق را داشته باشد، استدلال شما بر هیئت حل اختلاف مالیاتی حاکم خواهد شد و بر این اساس صاحب بنگاه اقتصادی می‌تواند شاهد تاثیر لایحه مالیاتی بر کاهش مالیات باشد.

به‌عبارتی دیگر، یک لایحه مالیاتی همچون لباسی فاخر و درخور آن مجلس، نشان‌دهنده سواد مالی مجموعه اقتصادی شماست.

تعریف لایحه دفاعیه مالیاتی به زبان ساده

لایحه دفاعیه مالیاتی متنی است که برای ارائه به مراجع حل اختلاف مالیاتی به‌صورت مکتوب تنظیم می‌شود تا در صورت حضور نداشتن مؤدی در جلسه رسیدگی هیئت حل اختلاف مالیاتی بتواند به اعتراض مؤدی بر اساس لایحه ارائه‌شده رسیدگی کند. البته این موضوع صرفاً در هیئت‌های شورای عالی مالیاتی، هیئت 251 مکرر و دیوان عدالت اداری صادق است. در سایر هیئت‌ها همچون هیئت بدوی و تجدیدنظر، مؤدی می‌تواند انتخاب کند که هیئت حل اختلاف مالیاتی صرفاً براساس لایحه تسلیمی رأی صادر کند یا علاوه‌بر لایحه، مؤدی نیز حضور به عمل آورد و توضیح بیشتری درباره بند‌های درج‌شده در لایحه اظهار کند. شما سعی کنید لایحه را به‌نحوی تحریر کنید که اگر به هر دلیلی برای شما مشکلی ایجاد شد و امکان حضور در جلسه را نداشتید، لایحه دفاعیه تقدیمی به‌تنهایی برای صدور رأی عادلانه کافی باشد.

در نظر داشته باشید که در هیئت 216 اظهارات شفاهی شما مبنایی نقض رأی صادره توسط هیئت‌های بدوی و تجدید نظر نیست؛ اما عدم توجه یا اظهار نظر نسبت به هریک از بندهای تصریح‌شده در لایحه دلیلی برای برگزاری هیئت 216 به‌جای هیئت‌های بدوی و تجدیدنظر است.

تفاوت لایحه مالیاتی اشخاص حقوقی و حقیقی

اشخاص حقیقی در سه گروه اول، دوم و سوم طبقه‌بندی می‌شوند. گروه دوم و سوم غالباً در گروه مشاغل کوچک قرار دارند؛ اما مشاغل گروه اول به واسطه‌ی میزان گردش مالی یا فعالیت با اهمیت خود به نگهداری دفاتر روزنامه و کل و اسناد و مدارک حسابداری مکلف‌اند. بر همین اساس، مشاغل گروه دوم و سوم اسناد و مدارک حسابداری، گردش موجودی مواد و کالا، جدول بهای تمام شده و آنالیز محصول ندارند. ازاین‌رو نمی‌توان با رویکردی که مشاغل گروه اول و شرکت‌ها یا اشخاص حقوقی مورد بررسی قرار می‌گیرند، آنها را بررسی کرد.

به‌طور خلاصه، در باب تفاوت لایحه مالیاتی اشخاص حقوقی و حقیقی می‌توان به انتخاب نماینده بند «3» در هیئت‌های حل اختلاف مالیات پرداخت که برای اشخاص گروه اول و اشخاص حقوقی از طرف جامعه حسابداران رسمی و جامعه مشاوران رسمی مالیاتی بهتر است انتخاب و دعوت شوند. در خصوص نماینده بند «3» برای مشاغل گروه دوم و سوم بهتر است از طرف اصناف، جامعه مشاوران رسمی مالیاتی ایران و دیگر نهادهای مرتبط به اقتضای نوع فعالیت دعوت به عمل آید.

انواع نمونه‌های لایحه دفاعیه مالیاتی

انواع نمونه‌های لایحه دفاعیه مالیاتی نکته مهمی را در خود جای داده است، مبنی‌بر اینکه «یک لایحه را به تمام مراجع حل اختلاف مالیاتی ارائه نفرمایید.» شاید به زبان ساده بهتر است این‌طور تشریح کنم که در مواجهه با یک گفت‌وگوی بین‌فردی، وقتی نمی‌توانید منظور خود را به‌خوبی منتقل کنید، همان موضوع را به نحو دیگری مطرح می‌کنید و در زوایای مختلف گفت‌وگو مثال‌های مختلفی را برای متقاعد کردن طرف مقابل مطرح می‌کنید. لایحه نویسی مالیاتی نیز خارج از این قاعده نیست. هریک از هیئت‌ها مراجع حل اختلاف مالیاتی ساختاری متفاوت دارند و باید مبتنی‌بر آن جایگاه مورد بررسی لایحه دفاعیه خود را طرح و تنظیم کنید.

ویژگی های لایحه دفاعیه مالیاتی

• از حیث سبک نگارش و آیین درست‌نویسی مطابق با دستور زبان فارسی باشد.
• انتخاب نوع کاغذ و دفتر و قلم و رنگ جوهر را مدنظر داشته باشید.
• از دستور زبان فارسی و آیین جمله‌بندی و سایر قواعد درست‌نویسی بهره بگیرید؛ مضافاً اینکه توجه به املای کلمات داشته باشید.
• لایحه مالیاتی باید مبتنی‌بر ساده‌نویسی، پرهیز از عبارت‌پردازی، فضل‌فروشی و پیچیده‌نویسی باشد.
• درعین‌حال که باید از تکرار جملات خودداری کنید، از کوتاه نویسی و پرهیز از جملات ملال‌آور و طولانی خودداری کنید.

شرایط لایحه مالیاتی

لایحه دفاعیه مؤثر باید از حیث مفهوم و محتوا و پیام دربرگیرنده دلایل اعتراضات مؤدی باشد؛ به‌گونه‌ای که نمایندگان هیئت‌های حل اختلاف با خواندن آن از جزئیات پرونده آگاهی یابند. متن لایحه دفاعیه مالیاتی باید به‌گونه‌ای نوشته شود که ارزش خواندن داشته باشد؛ چنان‌که نماینده هیئت ترغیب شود تا پایان لایحه دفاعیه را مطالعه کند. در این خصوص رعایت این موارد الزامی است:

از ضروریات یک متن سالم و گویا، سادگی آن است؛ اما نه به این معنا که عین عبارات و جملات گفتاری و محاوره‌ای را روی کاغذ بیاوریم. لایحه دفاعیه مالیاتی در عین رسا و شیوا بودن باید روان و ساده باشد و از به کار بردن کلمات و جملات پیچیده و نامأنوس جداً پرهیز شود. متأسفانه به گمان برخی، هرچه لغات پیچیده‌تر و طولانی‌تر باشد لایحه مالیاتی حرفه‌ای‌تر است؛ درحالی‌که کاملاً اشتباه است؛ زیرا زبان فارسی زبانی ساده و فصیح است و اندیشه‌ها و عقاید و مطالب و مفاهیم ذهنی باید در نهایت روشنی و سادگی بیان شود. کاربرد کلمات نامأنوس و بیگانه و همچنین الفاظ زاید و تشبیهات و استعارات و نشانه‌گذاری بی‌مورد موجب بی‌حوصلگی خواننده می‌شود. همچنین به کاربردن جملات احساسی و عاطفی و شکایت‌های روزمره نیز اشتباهی فاحش در نوشتن چنین متن‌هایی به شمار می‌رود. مثلاً در لایحه دفاعیه مالیاتی نباید از وضعیت اقتصادی و اجتماعی و… ابراز نارضایتی کرد؛ چراکه این‌گونه شکایات را باید در سازمان‌های مربوط مطرح کرد. در لایحه دفاعیه باید با دلایل و منطق و مستندات قانونی و حسابداری اعتراض خود را بیان کنید. در لایحه باید با منطق و دلیل صحبت کنیم.

در هیچ نوشته‌ای نباید الفاظ و ترکیبات زائد و بی‌ثمر یافت شود. متأسفانه بسیاری از نامه‌های اداری، به‌ویژه نوشته‌های دفترخانه‌های رسمی و اسناد دادگستری و ثبت اسناد و مانند اینها پیچیده، مبهم، غامض و نامفهوم است. در بخشنامه‌ای که چندی پیش از طرف دستگاه‌های دولتی صادر شده بود، نوشته بودند مأموران دارایی باید نسبت به مؤدیان مالیاتی با خوش‌رفتاری برخورد کنند.

اصول تنظیم و نگارش لایحه دفاعیه مالیاتی

چنان‌که می‌دانیم، اگر لایحه مالیاتی براساس اصول و ادبیات حقوقی نگارش یابد، مورد توجه هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی یا دیوان عدالت اداری قرار می‌گیرد. ارزشمندی یک لایحه دفاعیه در محتوا و تأثیرش در برانگیختن نمایندگان هیئت برای رسیدن به نتیجه مورد نظر مؤدی است.

تسلط بر لایحه‌نویسی نیازمند ممارست و مطالعه کتاب‌های قانون و دیگر کتب است. توصیه می‌شود گاهی آرای دیوان عدالت اداری را نیز مطالعه کنید؛ چون در تسلط شما برای لایحه‌نویسی بسیار مؤثر است. همچنین روی کاغذ آوردن آنچه به ذهن شما متبادر می‌شود، باعث شکوفایی ذهن و تقویت قلم برای نوشتن لایحه خواهد شد.

نوشتن لایحه دفاعیه مالیاتی مراحل متعددی دارد که می‌توان در ۵ مرحله خلاصه کرد.

• تشخیص کامل مسئله مطروحه و تسلط بر موضوع؛ یعنی بارها و بارها مطالعه گزارش رسیدگی حسابرس مالیاتی.
• تحقیق در اطراف موضوع و تجزیه و تحلیل آن؛ یعنی برای هر بند گزارش در قوانین و مقررات مطالعه کنیم و آن را با قوانین و مقررات مطابقت دهیم.
• زیباسازی و جلا دادن مطالب از لحاظ شیوایی متن و رسایی موضوع.
• بازنگری و بازخوانی (در زمان بارنگری یا بازخوانی خود را به جای طرف مقابل قرار بدهید و با نگاه ایشان لایحه را مطالعه کنید)

داشتن مقدمه متن موردنظر و دلایل و نتیجه‌گیری در لایحه دفاعیه بسیار اهمیت دارد.

هر استدلال و منطقی باید در بند جداگانه و به ترتیب شماره نوشته شود. دقت کنید اگر هر دلیل و منطق را در یک بند و با شماره مشخص کنیم، هیئت حل اختلاف نیز برای هر بند دلیل لایحه نظر می‌دهد. اگر برای یک یا چند مورد از بندها نظری ارائه نکنید، موجب نقص رسیدگی خواهد بود. مثلاً اگر لایحه شما دارای ۴ بند و دلیل و منطق است و هیئت فقط نسبت به ۳ مورد آن نظر دهد، اینجا نقص رسیدگی رخ داده و مؤدی می‌تواند به‌خاطر نقص رسیدگی به هیئت بعدی یا دیوان عدالت اداری یا شورای عالی مالیاتی بسته به شرایط و مرحله دادرسی، که در فصل قبل به تفصیل صحبت کردیم، شکایت کند.

لازم است که لایحه مالیاتی در کاغذ استاندارد پرینت (به‌نحوی که در چهارچوب بایگانی در زونکن باشد) و در سربرگ شرکت تایپ و توسط مدیر عامل، صاحبان امضا یا وکیل تام اختیار شرکت یا شخص حقیقی مهر و امضا شود.

عنوان لایحه دفاعیه مالیاتی

شما باید با توجه به مرحله اعتراض، عنوان لایحه دفاعیه مالیاتی را به‌درستی درج بفرمایید. به‌طور مثال، اگر لایحه دفاعیه‌ای برای ممیز کل مالیاتی تنظیم می‌کنید، به‌هیچ‌وجه نام شخص را در ابتدای لایحه درج نکنید؛ چراکه ممکن است طی همان فاصله زمانی به هر دلیل، شخصی که نام ایشان را مخاطب قرار داده‌اید با یک حکم سازمانی از این حوزه به حوزه دیگری منتقل شود یا هر دلیل دیگری که باعث می‌شود ایشان در حوزه رسیدگی به پرونده شما حضور نداشته باشد.

• ریاست محترم سازمان امور مالیاتی- (به‌طور مثال شمال تهران، یا غرب تهران یا …)
• هیئت محترم حل اختلاف مالیاتی بدوی
• هیئت محترم حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر
• هیئت محترم حل اختلاف مالیاتی 216
• ریاست محترم شورای عالی مالیاتی
• ریاست محترم هیئت 251 مکرر

کتاب لایحه نویسی مالیاتی

به‌راستی بهترین مرجع برای فراگیری لایحه نویسی مالیاتی چه کتاب یا جزوه یا دوره آموزشی است؟ این سؤالی است که در یک ذهن حرفه‌ای پدید می‌آید. متأسفانه پاسخ این سؤال این است که هیچ کتابی در این خصوص وجود ندارد. اما قبل از اینکه کاملاً ناامید شوید، باید گفت که شما صرفاً با سال‌ها مطالعه و ممارست و نوشتن می‌توانید یک لایحه قابل قبول تدوین کنید. این مطالعه می‌تواند از ادبیات غنی ایران شروع شود و در ادامه با مطالعه ترمینولوژی حقوق در کنار متون حقوقی، مطالعه عمیق بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها، آرای دیوان عدالت اداری، آیین‌نامه‌ها و تطابق آن‌ها با قانون تجارت، قانون مدنی و استانداردهای حسابداری ادامه یابد و به شما توانایی نوشتن لایحه مالیاتی را بدهد. اما اگر به دنبال کلاس یا کتاب لایحه نویسی مالیاتی هستید تا یک‌شبه ره صدساله را بپیمایید، بعد از مدت کوتاهی سرخورده خواهید شد.