مالیات بر ارث و یا مالیات انحصار وراثت

از آنجا که بعد از فوت شخص، اموال و دارایی او به وراث (در اصطلاح ماترک) انتقال پیدا می‌کند، ضروری است برای استفاده از ظرفیت‌های قانونی اطلاعات کاملی نسبت به آن داشته باشیم. البته با توجه به اینکه بازماندگان تا مدتی مشغول مراسم سوگواری هستند، قانون نیز با این تناسب، برای ایشان مهلت ارائه اظهارنامه و استفاده از این ظرفیت را در نظر گرفته است که هزینه‌های دیون شرعی بعد از وفات مورد قبول واقع بشود.

اما قبل از مطالعه این نوشتار این سوالات را از شما می‌پرسم:

• شرط پذیرش هزینه‌های کفن و دفن و آداب شرعی متوفی جهت کاهش مالیات بر ارث چیست؟
• سازمان امور مالیاتی آیا بدهی‌های متوفی را می‌پذیرد؟
• آیا متوفی می‌تواند هر یک از وراث را از سهم‌الارث محرم کند؟
• عدم تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث مشمول جریمه می‌شود؟
• تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث چه مزایایی برای وراث دارد؟
• آیا بدهی‌ها و آداب شرعی متوفی در خارج از کشور قابل قبول است؟
• اگر سهم الارث خود را هبه کنم آیا مشمول مالیات می‌شویم؟

شما می‌توانید هرگونه سوالی در خصوص مالیات بر ارث داشتید در ذیل همین نوشتار مطرح کنید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم و در صورتی که نیاز به مشاوره تلفنی دارید می‌توانید جهت دریافت مشاوره فوری و راهنمایی و همچنین بهره مندی از خدمات مالیاتی، درخواست خود را در بخش مشاوره مالیاتی کادر با تجربه و حرفه ای دادیس ثبت نمایید.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث سهام و سود بانکی

روی‌هم‌رفته، به جز دیون متوفی، تمام دارایی‌های وی مشمول مالیات است و تنها موضوع، تفاوت در اخذ مالیات نسبت به دارایی‌هاست؛ به طور مثال سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و اوراق بهادار و سود تعلق گرفته با کسر 3% به‌عنوان مالیات بر نقل و انتقال نسبت به مجموع اصل و سود به‌دست آمده محاسبه و کسر می‌گردد. (به استثنای سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام) مبلغ سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام شرکت‌های خارج از بورس 6% و برای سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار 1.5% نسبت به تاریخ انتقال به وراث، محاسبه می‌گردد و نسبت به مواردی که خارج از این قاعده و موارد فوق است، به نرخ 10% به ارزش روزِ انتقال، محاسبه و از وراث کسر می‌گردد.

در نظر داشته باشید که در خصوص کسر بدهی یا مالیات متوفی، مبنای سازمان امور مالیاتی بر اساس ارزش نقدشوندگی به ترتیب زیر می‌باشد.

• سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار
• سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها
• حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی
• انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی
• املاک و حق واگذاری محل

نحوه محاسبه مالیات بر ارث سهام عدالت

طبق بخشنامه شماره 200/97/114 مورخ 1397/08/13 سهام عدالت از مصادیق بند بند (2) ماده 17 می‌باشد و نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آن ها مشمول مالیاتی به میزان یک و نیم(5/1) برابر نرخ های مذکور در تبصره (1) ماده 143 و ماده 143 مکرر این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث طبقه اول‌ می‌باشد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث خانه، زمین و مالیات بر ارث خودرو

وسایل نقلیه‌ای که دارای موتور بنزینی یا گازوئیلی یا هر نوع سوخت دیگری هستند، با ضریب 2% در ارزش اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی، املاک مسکونی به نرخ 15% و املاک تجاری علاوه به نرخ 21% و نسبت به اموالی که در خارج از کشور به نام متوفی است، به نرخ 10% نسبت به مبلغ روز دارایی محاسبه و کسر می‌گردد.

البته در نظر داشته باشید که در خصوص اموال متوفی در خارج از کشور:

• مشمول کسر آداب شرعی و هزینه‌های کفی و دفن ماترک نمی‌باشد،
• در صورتی که در محل وفات مشمول کسر مالیات گردد، مبنای محاسبه مالیات ایشان در ایران بر مبنای 10% قیمت‌های تعیین شده در کشور محل فوت می‌باشد،
• چنانچه متوفی ایرانی در کشور دیگری فوت کرده باشد و در محل مذکور مشمول مالیات نشده باشد، ارزش دارایی‌های ایشان که مبنای مالیات‌ستانی قرار می‌گیرد، ارزش محلی دارایی است که 10% آن مالیات بر ماترک می‌باشد.

آیا محروم کردن از ارث قانونی است؟

طبق ماده 837 قانون مدنی، امکان محرومیت هر یک از وراث از ارث وجود ندارد و در صورتی‌که به محروم کردن یک یا چند نفر از وراث از ارث اشاره شده باشد، وصیت‌نامه از درجه اعتبار ساقط است.

اما به طور کلی طبق ماده ۸۴۳ قانون مدنی، وصیت زیادتر از ثلث یا یک‌سوم ترکه، نافذ نیست، به‌عبارتی متوفی صرفا اختیار یک‌سوم اموال خود جهت اختصاص به هریک از وراث را دارد.

سهم همسر از ارث

طبق ماده 946 قانون مدنی، سهم ارث زن از شوهرش، در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از اموالی است که قابلیت جابه‌جایی دارند و یک هشتم از اموال غیرمنقول یا اموالی که جابه‌جا نمی‌شوند، مثل زمین یا ساختمان که به‌عنوان اموال غیرمنقول و خودرو به‌عنوان اموال منقول یا جابه‌جا شونده است. اگر متوفی فرزندی نداشته باشد، همسر(زن) یک‌چهارم از اموال منقول، مثل خودرو و یک‌هشتم از زمین و ساختمان ارث می‌برد که در صورت تعدد همسران متوفی، نسبت یک هشتم از زمین و ساختمان‌ها بین تمام آنها به نسبت مساوی تقسیم می‌گردد.

سهم ارث مرد از همسرش، در صورتی که فرزندی نداشته باشد، یک‌دوم و در صورت داشتن فرزند، یک‌چهارم است.

مالیات بر ارث به تمام اموال تعلق نمی‌گیرد؛ اموالی از قبیل مستمری بازنشستگی، سنوات پایان کار، دیه یا خسارت بیمه عمر، از مالیات بر ارث معاف هستند؛ به این علت که جزء حداقل‎های معیشتی و زندگی محسوب میشود.

نحوه مطالبه مهریه زن از ارث

باید در نظر داشت که مهریه زن جزء دیون ممتاز است و در صورت مطالبه، ابتدا باید مهریه ایشان پرداخت گردد، سپس مابقی دیون مورد رسیدگی قرار گیرد.

ارث چیست ؟

طبق تعریف قانون مدنی در مواد 862 یا ماده 863، ارث مال یا حقی است که پس از مرگ به بازماندگان (خانواده و بستگان) می‌رسد.

نحوه دریافت گواهی انحصار وراثت

برای دریافت گواهی و اجازه انحصار وراثت توسط دفاتر اسناد رسمی، باید ابتدا به اداره ثبت احوال مراجعه کرد تا با گزارش وفات نسبت به باطل شدن شناسنامه متوفی اقدام و گواهی فوت صادر شود؛ سپس با مراجعه به شورای حل اختلاف محل، گواهی انحصار وراثت را دریافت کنند.

مدارک لازم انحصار وراثت

مدارک لازم برای انحصار وراثت شامل شناسنامه، گواهی فوت متوفی، استشهادیه محضری، رسید گواهی مالیات بر ارث، آگهی فوت و کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث می‌باشد.

اظهارنامه مالیات بر ارث اشخاص متوفی که پرونده مالیاتی دارند

مؤدیان یا اشخاص حقیقی یا صاحبان مشاغل که فوت نموده‌اند و پرونده مالیاتی فعال در سازمان امور مالیاتی دارند، اظهارنامه مالیاتی آنها تا زمان حیات ایشان،  باید توسط یک نفر از وراث (به نمایندگی از سایر وراث) تا پایان خرداد ماه سال بعد (موعد تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی) به سازمان امور مالیاتی ارسال بشود که لازمه ارسال اظهارنامه، درج اطلاعات هویتی تمام وراث(بعنوان نماینده) در سامانه مالیاتی است. بعد از آن رسیدگی به عملکرد شخص متوفی همچون سایر مؤدیان فعال (تا تاریخی که در قید حیات بوده‌اند) از طرف سازمان امور مالیاتی مورد بررسی قرار می‎گیرد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث وراث طبقه اول، دوم و سوم

باید در نظر داشته باشیم که پدر، مادر، زن‌، شوهر، اولاد و اولادِ اولاد، طبقه اول محسوب می‌شوند و اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها طبقه دوم، و عمو، عمه‌، دایی‌، خاله و اولاد آنها طبقه سوم محسوب می‌شوند که ضرائب مالیات بر ارث طبقه اول را در بندهای بالا بررسی کردیم و مالیات بر ارث وراث طبقه دوم، دو برابر طبقه اول و مالیات بر ارث برای طبقه سوم، چهار برابر مالیات بر ارث طبقه اول محاسبه می‌گردد. در صورتی‌که متوفی تبعه خارج از ایران باشد، مالیات بر ارث ایشان با ضرائب طبقه اول محاسبه می‌شود.

معافیت مالیات بر ارث یا کاهش مالیات بر ارث

حقوق بازنشستگی و سنوات خدمتی یا مزایایی که در پایان دوران اشتغال به متوفی تعلق می‌گیرد یا خسارت اخراج یا بازخرید از خدمت و مرخصی‌های استفاده نشده و استحقاقی و بیمه تأمین اجتماعی یا وجوهی که توسط مؤسسات بیمه‌گذار (مثل بیمه عمر یا خسارت یا دیه) به ورثه پرداخت می‌شود و اثاثیه منزل فرد متوفی از مالیات بر ارث معاف است. شایان ذکر است، در صورتی‌که تا یک سال از تاریخ وفات، اظهارنامه‌ای مبنی بر اعلام هزینه‌های کفن و دفن و وجبات مالی و عبادی طبق فرم مخصوصی که سازمان امور مالیاتی در اختیار وراث می‌گذارد، به سازمان امور مالیاتی تقدیم یا اظهار شود، این هزینه‌ها از نظر سازمان امور مالیاتی قابل قبول است و این مبالغ از دارایی‌های قابل انتقال به وراث کسر می‌گردد. در صورتی‌که بدهی‌ها (با ارائه مستندات و اسناد و مدارک) و هزینه‌های کفن و دفن کمتر از دارایی‎های متوفی باشد، وراث مشمول مالیات بر ارث نخواهند شد.

مفاصا حساب مالیات بر ارث چه منفعتی برای وراث دارد؟

طبق قوانین بانکی و دفاتر اسناد رسمی و سایر ارگان‌های دولتی، تا زمانی که وراث رونوشت یا گواهی مفاصا حساب مالیات بر ارث را به سازمان مربوطه تقدیم نکند، سازمان‌ها اجازه هیچ‌گونه نقل و انتقال و پرداخت بانکی را ندارند و در غیر این صورت، تضامناً مسئول جبران خسارت وارده به دولت هستند. اشخاص حقیقی یا حقوقی باید در نظر داشته باشند که بعد از فوت، تمام سامانه‌های دفاتر اسناد رسمی بسته می‌شود، تمام وکالت‌نامه‌های صادره توسط متوفی ابطال می‌گردد و بعد از آن شخصی که وکالت از فرد متوفی دارد، باید با ارائه اسناد و مدارکی از وراث درخواست کند تا بعد از پرداخت مالیات بر ارث، ابتدا سند را به نام خود و سپس به دارنده وکالت از فرد متوفی نقل و انتقال بدهند.

فرار از مالیات بر ارث آیا به نفع وراث است؟

به وراث توصیه می‌شود، به جای فرار از مالیات بر ارث، هرچه سریع‌تر به سازمان امور مالیاتی مراجعه و با دریافت فرم اظهارنامه مالیات بر ارث اقدام نمایند؛ چرا که در صورت تأخیر در ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث (بیشتر از یک سال) هزینه‌های کفن و دفن و آداب شرعی مورد قبول سازمان امور مالیاتی واقع نمی‌شود و قابل کسر از دارایی‌های فرد متوفی نیست و با تأخیر در دریافت مفاصا حساب مالیاتی، نقل و انتقال دارایی‌ها و دریافت وجوه سپرده بانکی متوفی امکان‌پذیر نمی‌باشد. گفتنی است، سازمان امور مالیاتی با استعلام از سازمان‌های مربوطه و با در نظر گرفتن سود دریافتی و ارزش تجاری املاک و سهام یا سایر اوراق قرضه در زمان ارائه اظهارنامه مبتنی بر ارزش روز دارایی‌ها، مالیات را محاسبه و از ماترک یا وراث اخذ می‌نماید و اگر مشخص شود اظهارات وراث خلاف واقعیت بوده و کتمان دارایی یا اموال صورت گرفته است، سازمان امور مالیاتی علاوه بر اصل، نسبت به وصول جریمه از وراث نیز اقدام می‌نماید.

مهلت پرداخت مالیات بر ارث و قسط‌بندی مالیات بر ارث

مهلت پرداخت مالیات بر ارث توسط ماترک، زمان تسلیم اظهارنامه و برآورد و تشخیص توسط مسئول رسیدگی‌کننده است که با درخواست وراث سازمان امور مالیاتی و با قید ضمانت بعد از وصول، این امکان قانونی را دارد.

چه زمانی ارث به دولت می‌رسد؟

در صورتی که متوفی به جز همسر خود فرزند یا خویشاوندی نداشته باشد، پس از پرداخت یک چهارم سهم به زن و یک دوم سهم به مرد، مابقی آن جزء سهم دولت از ارث می‎باشد و این در حالی است که یک چهارم سهم زن در صورت تعدد زوجه به نسبت مساوی بین آنها تقسیم ‌گردد.

مشاوره مالیات بر ارث

با توجه به اینکه امور قانونی متوفی برای بستگان و خانواده خوشایند نیست و حتی این موضوع مطرح می‌شود که هیچ فردی از اعضای خانواده این اجازه را ندارد که به اموال فرد درگذشته فکر کند و این اموال باید به همین صورت باقی بماند و این احساس وجود دارد که خود متوفی برای بازماندگان ارزش وصف‌ناپذیری دارد، با تمام این اوصاف، دیون متوفی باید پرداخت گردد و مراحل قانونی این موضوع اگر به نحو صحیحی شکل بگیرد، حتی در نذوراتی که برای مرحوم در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند مؤثر باشد. از این رو مؤسسه دادیس، ضمن ابراز همدردی، با مشاوره رایگان مالیات بر ارث در این امر کنار شما خواهد بود تا انجام امور قانونی و شرعی متوفی برای بازماندگان تسهیل گردد.

آدرس ادارات امور مالیات بر ارث تهران:

آدرس اداره امور مالیات بر ارث شمال تهران : بلوار میرداماد، جنب مسجد الغدیر

اداره امور مالیات بر ارث شرق تهران : میدان رسالت، ابتدای خیابان نیروی دریایی

اداره کل امور مالیات بر ارث غرب تهران : خیابان ستارخان، روبروی برق آلستوم، برج سپهر

اداره کل امور مالیات بر ارث مرکز تهران : خیابان سپهبد قرنی، خیابان سپند

اداره کل امور مالیات بر ارث جنوب تهران : شهر ری، میدان نماز، شهرک گلها، نبش خیابان لاله‌ها

پرسش و دیدگاه خود را درج فرمایید: