معاف‌های مالیات حقوق

از ارکان مهم بنگاه‌های اقتصادی، پرسنل و نیروی انسانی‌اند که محاسبۀ صحیح حقوق، مزایا و کسورات حقوق آنها (مثل مالیات حقوق) نقش مهمی در انگیزۀ اجتماعی و سازمانی آنها دارد و از طرفی، نحوۀ محاسبۀ نادرست مالیات یا عدم پرداخت به موقعِ تکالیف قانونی یا ناآشنا بودن با قوانین و مقررات محاسبۀ مالیات حقوق، امکان برگشت هزینه‌ها یا جریمه‌های قانونی را برای کارفرما به همراه دارد. در این نوشتار قصد دارم به طور مفصل به زوایای پراکندۀ محاسبۀ مالیات حقوق بپردازم.

در صورت تمایل می توانید جهت دریافت مشاوره فوری و راهنمایی و همچنین بهره مندی از خدمات مالیاتی، درخواست خود را در بخش مشاوره مالیاتی کادر با تجربه و حرفه ای دادیس ثبت نمایید.

پرداختی های با عنوان حقوق باید چه شرایطی داشته باشد؟

بر اساس مادۀ 82 قانون مالیات مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر در ازای تسلیم نیروی کار خود بابت ‌اشتغال، برحسب مدت یا کارِ انجام‌یافته به‌ طور نقد یا غیرنقد از منابع مالی در ایران و از کارفرمای ایرانی دریافت می‌کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است‌.

دریافتنی مشمول مالیات حقوق

معافیت‌های شغل و شاغل 

بر اساس مادۀ 83 قانون مالیات مستقیم، درآمدِ مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق شامل مقرری یا مزد و یا حقوق اصلی و مزایای مربوط به «شغل»، اعم از مستمر یا غیرمستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت‌های ‌مقرر در این قانون.

در اینجا به‌روشنی دیده می‌شود که در این مادّه، قانون‌گذار در مورد مزد یا حقوق اصلی و مزایای مربوط به «شغل» صحبت کرده است که شغل صرفاً جایگاه سازمانی است و زمانی‌که سخن از جایگاه سازمانی مطرح به میان می‌آید، یعنی این مزایا به همۀ حقوق‌بگیران کارگاه یا به عبارتی مزایای مدیریتی به کارمندان امور اداری یا تدارکات پرداخت نمی‌شود، بلکه مزایای شغل به شمار می‌آید.

خواننده گرامی؛

در صورت تمایل می توانید محتوای جامع و کامل مربوط به محاسبه مالیات حقوق 1400 را مطالعه نمایید.

مزایای شاغل 

در مادۀ 83 قانون مالیات مستقیم در مورد مزایای شاغل سخنی به میان نیامده و فقط به مزایای شغل اشاره شده است؛ به این معنی که تمام مزایای شاغل معاف از مالیات بر درآمد حقوق است.

مزایای شاغل چند شاخصه دارد که به این قرار است:

1. مزایای شاغل به تمام افراد سازمان پرداخت می‌شود و تفاوتی بین پرسنل و جایگاه سازمانی وجود ندارد؛ مانند عیدی، پاداش، مزایای غیر نقدی، بن کالا و... .
2. در مقرارات استخدامی سازمان تعریف شده باشد.
3. در حوزۀ عرف سازمانی باشد.

مادۀ 83 با معافیت‌های مالیاتی حقوق که در مادۀ 91 قانون مالیات مستقیم به آنها اشاره کرده، در تناقض است؛ به این علت که در این ماده(مادۀ 91) برای معافیت‌های مربوط به «شاغل» حد نصاب گذاشته که پرداخت بیشتر از این مبلغ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است؛ در صورتی‌که در مادۀ 83، تمام دریافتی‌های شاغل را «معاف» در نظر گرفته است که از جمله به این موارد می‌توان اشاره کرد:

مزایا و معافیت های حقوق

معافیت‌ حقوق 

• حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث، حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده‌نشده.
• هزینۀ سفر و فوق‌العادۀ مسافرت مربوط به شغل.
• مسکن واگذارشده در محل کارگاه یا کارخانه برای اسکان کارگران و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه به منظور استفادۀ کارگران.
• وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی، درمان و امثال آن.
• عیدی سالانه یا پاداش آخر سال روی‌هم‌رفته معادل یک‌دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع مادۀ 84 قانون مالیات مستقیم.
• وجوهی که کارفرما بابت هزینۀ درمان کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها به طور مستقیم یا به وسیلۀ حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد‌ اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
• -        مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دودوازدهم معافیت موضوع مادۀ 84 قانون مالیات مستقیم.

همان‌طورکه مشاهده می‌کنید، مزایای غیرنقدی یا عیدی سالیانۀ پرداختی به کارکنان از جمله مواردی است که به تمام پرسنل سازمان پرداخت می‌شود. پس این مزایا جزء مزایای شاغل محسوب می‌شود که در مادۀ 83 آنها را معاف از مالیات تعیین کرده و در مادۀ 91 برای آنها حد نصاب تعیین شده است.

برای نمونه، در معافیت‌های حقوق مادۀ 91 ذکر شده که  مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان، حداکثر معادل دودوازدهم معافیت موضوع مادۀ 84 قانون مالیات مستقیم است و لازم است بررسی کنیم چرا مادۀ 84 به عنوان منبع محاسبات و مبنا قرار گرفته است.

در مادۀ 84 قانون مالیات مستقیم آمده است که میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هرساله در قانون بودجۀ سنواتی مشخص می‌شود. این مبلغ برای سال 1399 در قانون بودجه یا بخشنامۀ شمارۀ 210/99/10، سیصد و شصت میلیون (360،000،000) ریال تعیین شده است.

با این حساب، اگر بخواهیم برای سال 99 عیدی یا پاداش معاف از مالیات را محاسبه کنیم، باید مبلغ 36 میلیون تومان را تقسیم بر 12 و ضرب‌در 1 کنیم که می‌شود 3 میلیون تومان. گفتنی است، پرداخت 3 میلیون تومان به پرسنل بابت عیدی و پاداش سالیانه، معاف از مالیات است.

اما موضوع معافیت‌های حقوق فقط منوط به مادۀ 83، 84 و 91 نمی‌شود، بلکه شامل مزایایی همچون بخشی از کسورات، 7% بابت بیمه تأمین اجتماعی از حقوق کارمندان و کارگران یا معافیت‌هایی مثل مهدکودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و …  نیز است که در حدود قانون یا متعارف، به کلیۀ کارکنان پرداخت می‌شود و با ارائۀ اسناد و مدارک، از شمول حکم مواد 82  و 83  قانون مالیات‌های مستقیم خارج و معاف از مالیات است که در بخشنامۀ 200/99/58 به آن اشاره شده است.

اما در اینجا این پرسش پیش می‌آید که آیا این بخشنامه عطف به گذشته هم می‌شود؟

معافیت های حقوق

معافیت مهدکودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب و بن کالا 

موضوع معافیت مهدکودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و … در سال 87 و با بخشنامۀ 33553 مشمول مالیات شد. در دادنامۀ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شمارۀ 601 در سال 89، کارکنان دولت در این موارد معاف از مالیات شدند و در ادامه در دادنامۀ 335 در سال 91 مجدداً این معافیت منوط به بخشنامۀ سال 87 لغو و از درجۀ اعتبار ساقط شد. در دادنامۀ 73 در تاریخ 98/12 با این رأی که بر مبنای مواد ۸۲ و ۸۳ قانون مالیات‌های مستقیم، اطلاق شخص حقیقی در خدمت شخص حقوقی دیگر، اعم از حقیقی و حقوقی شامل کلیۀ کارکنان، از جمله کارکنان بخش دولتی و غیردولتی (عمومی غیردولتی) و خصوصی است؛ بنابراین قید «کارکنان دولت» در سطر چهارم رأی شمارۀ ۶۰۱ ـ ۱۳۸۹/۱۲/۹ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبتنی بر سهو قلم بوده و عبارت «کارکنان دولت» به «حقوق‌بگیران» اصلاح شده است.

خواننده گرامی؛

در صورت تمایل می توانید محتوای جامع و کامل مربوط به نحوه ارسال صورت معاملات فصلی را مطالعه نمایید.

در نهایت، سازمان امور مالیاتی در بخشنامۀ200/98/80 این رأی را قید کرد که وجوهی که بابت مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب و بن کالا در حدود متعارف یا ارائۀ اسناد و مدارک به کلیۀ کارکنان پرداخت می‌کند، از شمول حکم مواد 82 و 83 قانون مالیات‌های مستقیم خارج است و مشمول مالیات نیست. اما ایراد این رأی این بود که سه نقطه یا همان واژۀ «غیره» از بخشنامه حذف شده بود.

در سال 99، سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای را به شمارۀ 58/99/200 صادر کرد که تمام موارد بابت مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و … (و غیره ) را در حدود متعارف معاف از مالیات کرد. طبق مادۀ 20 قانون دیوان عدالت اداری، اثر ابطال مصوبات از زمان صدور رأی هیئت عمومی است که این زمان مربوط به سال 87 می‌باشد. طبق مادۀ 242 ، ادارۀ امور مالیاتی موظف است در هر موردی که به علت اشتباه در محاسبه، مالیات اضافی دریافت شده است و همچنین در مواردی که‌ مالیاتی طبق مقررات این قانون قابل استرداد ‌باشد، وجه قابل استرداد را از محل وصولی جاری، ظرف یک ماه به مؤدی پرداخت کند.

در مقالۀ بعد، با موضوع معافیت مالیات از سهم 7% بیمه پرداختی سهم کارگر، و اینکه من چطور می‌توانم این مبلغ رو دریافت کنم و قوانین تأمین اجتماعی، در خدمت شما هستم.

پرسش و دیدگاه خود را درج فرمایید: